ESKİ TÜRKLERDE VE İLK
MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİNDE
BİLİM / BİLİM ADAMLARI KAYNAKÇASI
20.01.2018
İSLAM BİLİM TARİHİ KAPSAMINDA “TÜRK
BİLİM ADAMLARININ YOK SAYILMASI” VE / VEYA “TÜRK” OLARAK NİTELENMEMESİ
KONUSUNDA BAZI GÖRÜŞLER;
1/
“Türkler’in Durumu
Doğu aydınlanmasını “İslam
uygarlığı”olarak tanımlamasına karşın, Fransız tarihçi Jean Poul Roux, konuyu
gerçeğe uygun olarak açıklayan ender
Batılı bilim adamlarından biridir. Roux, bu büyük uygarlığın ortaya çıkışını
incelerken şu saptamaları yapmıştır: “İslam uygarlığı bir merkezden
doğmamıştır; merkezi devlette tüm yetkileri toplayan halifelerin başkenti bile,
İslam uygarlığının doğum yeri olmamıştır. (Bu uygarlık y.n.) Doğu ve Batı İran,
Mezopotamya, Suriye, Mısır, Kuzey Afrika, yani Tunus’ta ve daha sonra
İspanya’da, yaratıcılığın doruğa ulaştığı ve sürekli olarak birbirini etkileyen
pek çok ocaktan doğmuştur… Bu uygarlığın içinde, Orta Asya’nın önceliğini
görmemek; ilk sırada yer alan, hatta belki de ilk sırada yer alanların öncüsü
olan Orta Asya’ya haksızlık olacaktır.
Doğru olan, bu topraklara borçlu olduğumuz herşeyin, bir bütün olarak ele
alınmasıdır…”. (Dipnot: 1 “Orta
Asya” Jean Paul Roux, Kabalcı Yay., 1999, sf.277. ) https://www.turkishnews.com/tr/content/2016/02/11/tarih-doguda-bilimin-altin-cagi-orta-asyadan-ispanyaya-y-ayilan-isik/
2/
“Dinler ve uluslararası ortak bir ürün
olan bu büyük uygarlık atılımını tanımlarken, bu tanım içinde önemli bir yeri
olan Türk unsurlara özellikle dikkat edilmelidir. Türklerin Doğu bilimine yaptığı katkı, üst
düzeyde olmasına karşın, Batı ya da Arap tarihçilerce, dün olduğu gibi,
bugün de yok sayılmıştır.
Bu büyük gelişimi hazırlayan
eğitim ve kültür birikiminin kaynağı yeterince sorgulanmamış ve Türk bilim
adamlarının, bilim tarihine yön veren buluş ve görüşleri atlanmıştır. Arapça yazdıkları için yalnızca yapıtları
değil, kendileri de Arap sayılmış ve Batı kaynaklarında, onlara kendi
adlarından başka adlar verilmiştir.
Doğu aydınlanmasına kaynaklık eden
bilimsel birikim; Orta-Asya, İran ve Anadolu’da yeterince vardı. Türk, İranlı
ya da Süryani bilim adamları, eskiye giden köklü kültürel gelenekleriyle, bilimi
kilisenin tutuculuğundan korumuşlar ve geliştirmişlerdi. Suryaniler, Bizans
İmparatoru Justinyen’in (Justinianos I), Suriye’ye sürdüğü Atina Okulu’nun
düşünürlerini sahip çıkıp, Antik Ege uygarlığı yapıtlarını Süryanice’ye çevirirken; Türk ve İranlı bilim
adamları, kendi yöresindekilerle birlikte Çin ve Hint uygarlığının ürünlerini
yaşatıp geliştirmişlerdi.”. https://www.turkishnews.com/tr/content/2016/02/11/tarih-doguda-bilimin-altin-cagi-orta-asyadan-ispanyaya-y-ayilan-isik/
3/
"Araplar
ve Batılı oryantalistler bilimsel yayınlarda Farisîler’in ve Türkler’in İslam
bilim tarihine yaptıkları katkıyı görmezden gelir. Ancak Türkler özellikle 15.
yüzyıldan sonra bu konuda bayrağı devralmışlardır. Bu dönemde iki Türk şehri
olan Semerkant ve İstanbul, İslam dünyasının bilim ve felsefe merkezleri haline
gelmişlerdir.
Birbirinin çağdaşı olan iki Türk hükümdarı, Uluğ Bey ve Fatih Sultan Mehmed,
çevrelerinde bilim adamlarını ve filozofları himaye etmişlerdir. Osmanlı
topraklarından Türkistan’a giden Kadızade Rumi, Semerkant’taki rasathanede
görev almış; Semerkant’tan İstanbul’a gelen Ali Kuşçu da medreselerde ders
vermiştir." https://leventeraslan.files.wordpress.com/2015/09/islam_da-bilim-ve-teknik-i.pdf
---------------------------------.
KAYNAKÇA
4/
Eski Türklerde Bilim / Prof. Dr. Esin
Kahya.
5/
İlk Müslüman Türk Devletlerinde Bilim
/ Prof. Dr. Esin Kahya - Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Gazi Topdemir. https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=368706&/%C4%B0lk-M%C3%BCsl%C3%BCman-T%C3%BCrk-Devletlerinde-Bilim-/-Prof.-Dr.-Esin-Kahya---Yrd.-Do%C3%A7.-Dr.-H%C3%BCseyin-Gazi-Topdemir-
6/
7/
8/
Türkler. Cilt 3. Ankara: Yeni Türkiye
yayınları, 2002.
“B. Bilim ............................................................................................................................
715
·
Eski Türklerde
Bilim / Prof. Dr. Esin Kahya [s.400-418]
............................................... 715
·
Türklerde Sayı
Sistemleri / Doç. Dr. Zeki Kaymaz [s.419-426] ....................................
749
·
Türk Kültüründe
Yönler / Doç. Dr. Ali Rafet Özkan [s.427-433]
.................................. 768
·
Türklerin
Kullandıkları Takvim Çeşitleri / Dr. Tevfik Temelkuran [s.434-440] ............
781
·
Uygurlarda Matbaa
/ İsmet Binark [s.441-448]
.............................................................. 794
·
İslam Öncesi Orta
Asya Türk Dünyasında Tababet / Prof. Dr. Ali Haydar Bayat [s.449-459]
...................................................................................................................................
808
·
Eski Türklerde
Müzik İle Tedavi / Yrd. Doç. Dr. Rahmi Oruç Güvenç [s.460-467] ..... 830
·
Eski Türklerde
Silah / Prof. Dr. Yuliy S. Hudyakov [s.468-477]
................................... 845”.
9/
TARİH BOYUNCA TÜRKLERİN DÜŞÜNCE, BİLİM VE
TEKNOLOJİYE KATKILARI
ESKİ TÜRKLERDE BİLİM
·
Eski Türklerde
Bilim / Esin Kahya [s.7]
·
Türklerde Sayı Sistemleri
/ Zeki Kaymaz [s.33]
·
Türk Kültüründe
Yönler / Ali Rafet Özkan [s.44]
·
Türklerin
Kullandıkları Takvim Çeşitleri / Tevfik Temelkuran [s.53]
·
Uygurlarda Matbaa
/ İsmet Binark [s.62]
·
İslâm Öncesi Orta
Asya Türk Dünyasında Tababet / Ali Haydar Bayat [s.71]
·
Eski Türklerde
Müzik ile Tedavi / Rahmi Oruç Güvenç [s.85]
·
Eski Türklerde
Silah / Yuliy S. Hudyakok [s.96]
İLK MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİNDE DÜŞÜNCE VE
BİLİM
/ İlk Müslüman
Türk Devletlerinde Bilim [s.]
·
İlk Müslüman Türk
Devletlerinde Bilim / Esin Kahya-Hüseyin Gazi Topdemir [s.247]
·
İlk Müslüman
Türklerde Düşünce ve Bilim / Alparslan Açıkgenç [s.290]
·
Büyük Türk
Düşünürü Fârâbî (870-950) / İbrahim Hakkı Aydın [s.320]
·
İbni Sînâ
(980-1037) Hayatı ve Felsefesi / H. Ömer Özden [s.331]
·
İbni Sînâ’nın
Hekimliği ve Tabâbetin Gelişmesine Etkileri / Arslan Terzioğlu [s.344]
·
Bîrûnî / Abdullah
Duman [s.368]
·
Türkistan
Coğrafyasında Yetişen Ünlü Din Bilginleri / Ahmet Yıldırım [s.394]
·
Türklerin Hadîs
İlmine Katkısı / S. Kemal Sandıkçı [s.408]
·
Türkler ve Mantık
Bilimi / Abdulkuddus Bingöl [s.418]
·
Türklerin İslâm
Hukukuna Katkıları: Serahsî Örneği / Âdem Yerinde [s.434]
·
Türk Tıbbında
Müzikle Tedavi / Haşmet Altınölçek [s.449]
/ Selçuklu
Döneminde Düşünce ve Bilim [s.]
·
Türkiye
Selçuklularında Bilimsel Çalışmalar / Esin Kahya [s.483]
·
El-Cezerî’nin
Makine Yapımında Yararlı Bilgiler ve Uygulamalar Adlı Eseri / Yavuz Unat
[s.598]
·
Yerli ve Yabancı
Kaynaklar Işığında Selçuklu Hastaneleri ve Tababetinin Avrupa’ya Tesirleri /
Arslan Terzioğlu [s.607]
10/
Gökalp, Ziya: “Eski Türklerde Bilim”.
İçinde: … 114-117ss. https://sosyolojiden.files.wordpress.com/2015/09/ziya-gc3b6kalp-tc3bcrk-uygarlc4b1c49fc4b1-tarihi.pdf
11/
12/
----------------------------.
Bazı
Web Sayfaları
“BİLİM VE SANAT
·
Karahanlılar
döneminde Semerkant, Buhara, Kaşgar önemli bilim ve sanat merkezleri olmuştu
·
Selçuklu Devleti
Nizamiye medreseleri açılmıştır. Bu okullar dünyanın ilk üniversitesi
sayılmaktadır.
·
Müslüman Türk
devletlerinde yetişen bazı önemli bilim adamları; Harezmî, Farabi (Muallim-i
Sani),El-Biruni, İbn-i Sina (Avicenna),
Gazali, Ömer Hayyam, İbn-i Türk, İbn-i Heysem, İbn-i Nefis, Cezeri, İbn-i
Haldun.”. http://www.tarihyolu.com/turk-islam-devletlerinde-kultur-ve-uygarlik/
-----------------------------------
·
İlk Müslüman Türk
Devletleri Bilim İnsanları - Ramazan Yetgin (2017). https://www.youtube.com/watch?v=51AACdQIO9A
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder