15 Kasım 2017 Çarşamba
ÜRKİYE'DE KÜLTÜR EKONOMİSİNİN GSMH'DEKİ PAYI, AB'DEN YÜKSEK
TÜRKİYE'DE KÜLTÜR EKONOMİSİNİN GSMH'DEKİ PAYI, AB'DEN YÜKSEK
Prof. Dr. Faruk Şen, kültür ekonomisinin milli gelirdeki payı Türkiye'de % 6 iken bu oran AB üyesi ülkeler ortalamasının % 4.2 olduğunu söyledi
Kısa adı TAVAK olan Türkiye-Avrupa Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı tarafından kültür ekonomisi ile ilgili yapılan araştırmadan ilginç sonuçlar çıktı.
31-10-2017 12:00
‘Creating growth: Measuring cultural and creative markets in the EU’ raporunda AB’de kültür ekonomisinin toplam boyutu 535,9 milyar Avro ciro ile AB GSH’nın yüzde 4,2 sini oluşturuyor.
TAVAK Başkanı Prof. Dr. Faruk Şen’in Borusan Kocabıyık Vakfının katkılarıyla Kaynak Yayınlarından çıkan ‘Türkiye’de Kültür Ekonomisinin Boyutları’ kitabındaki bilgiye göre, Türkiye’deki kültür ekonomisinin hacmi 46,1 milyar dolar. Bu da Milli gelirin yüzde 6.23’sine denk geliyor.
Bu rakam Almanya’da 62,3 Milyar Avro, İngiltere’de 51,3 Milyar Avro, Fransa 43,4 Milyar Avro.
Araştırmaya göre AB’de kültür ekonomisinin Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)’ye içindeki payı ülkelere göre %3,3’ü ila %4,5 arasında değişiyor. Kültür ekonomisi AB ülkelerinde 7 ila 8,5 milyon kişiye iş olanağı sağlıyor.
Konuyla ilgili bilgi veren Prof. Dr. Faruk Şen, böyle bir çalışmanın Türkiye’de ilk kez gerçekleştirildiğini belirterek şunları söyledi :
“ Bu çalışmamızda bir ilk gerçekleştirilip harcamalara göre milli gelir formatından yola çıkılarak kültür sektörünün büyüklüğü hesaplanmaya çalışıldı.
2014 yılına ait kültür ekonomisinin boyutlarının ele alındığı çalışmada 2011 yılında hesaplamaya katılan 11 ana endüstri alanında 47 sektöre spor ve gastronomi ekonomileri alanlarında 6 sektör daha eklendi.
2015 yılına baktığımızda toplam kültür ekonomisi 2014 yılında 124,96 milyar TL’den 125,07 milyar TL’ ye yükseldiğini görmekteyiz; ancak 2014 yılına göre GSYİH’nın yüzde 11,7 artması ve Türk Lirasının yüzde 24 değer kaydı nedeniyle kültür ekonomisinin GSYİH’daki payı yüzde 6,4 oldu.
Kültür harcamalarının, oradan da milli gelir içindeki payının bulunmasında, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından üretilen ve yılda 3 aylık periyotlarla açıklanan milli gelir serileri esas alındı.
Harcamalara göre milli gelirde hesaplamalar: özel tüketim+Devlet tüketimi+yatırımlar+stok +net mal ve hizmet ihracatı şeklinde yapıldı.
Toplumların başat bir ekonomik gücü olarak kabul edilen kültür ekonomisi AB ülkelerinde, Avustralya’da, Çin’de ve diğer ülkelerde kültür (kreatif) sektörü olarak son yıllarda sistematik şekilde ölçülüp değerlendirilmektedir:
• 2010 Avrupa Rekabetçilik raporuna ve diğer kaynaklara göre, AB’de kültürel ve yaratıcı sektörler GSYİH’nın %3,3’ü ila %4,5’inden sorumludur ve 7 ila 8,5 milyon kişiye iş imkanı sağlamaktadır.
• Avustralya’da 2004-5’ten 2007-8’e kültür endüstrinin GSMH’ya katkısı %2,8 civarında olmuştur.
• 2010’da Çin kültür endüstrisinin toplam üretimi 1,1 milyar Yuan’a (112 milyar €) ulaşmıştır ve GSMH’nın %2,75’ini oluşturmaktadır. Çin’de kültür endüstrisinin GSMH içindeki payının 2015’te %5 çıkması öngörülmektedir.
• İsviçre’de 2010 yılına ait üçüncü Zürich Kreatif Sektör Raporu’nda yer alan verilere göre İsviçre’de kültür (kreatif) sektörü 20.574 milyon CHF değerinde brüt katma değer ve 87.967 milyon CHF değerinde ciro sağlayarak GSYİH içindeki payı %4,2’ye ulaşmıştır.
• AB genelinde Avrupa’da kültür (kreatif) sektörünün 2009 yılına ait brüt değer tahminlerine bakıldığında, Almanya’nın (otomotiv ve enerji sektörlerinin önüne geçerek) 62,3 Milyar Avro Brüt Katma Değer ve AB genelinde yüzde 22’lik payla başı çektiği görülüyor.
• Almanya’nın 2014 yılı verilerine göre kültür ekonomisi değeri 64 milyar Avro Avrodur.) Aynı yıl ikinci sırada 51,3 Milyar Avro ile İngiltere,(43,4 Milyar Avro ile de üçüncü sırada ise Fransa yer alıyor.
31-10-2017 12:00
"Çok okuyan mı çok gezen mi bilir?
"Çok okuyan mı çok gezen mi bilir? Bu münazaraların kadim sorusuna, önceleri "çok gezerken çok okuyan" diye cevap verirdim. Ancak şimdi geldiğim nokta "çok merak eden..." gerçeğine dönüştü."
.
.
DİSLEKSİLİLERİN ÖNEMİ...
LÜTFEN AŞAĞIDAKİ LİNKİ TIKLAYINIZ...
DİSLEKSİNİN ETKİLERİNİ AZALTAN VE ÇOCUKLARIN OKUL BAŞARISININ
ARTMASINDA YARDIMCI OLAN YENİ BİR MOBİL UYGULAMA; “AUTO TRAİN BRAİN”
Bülent Ağaoğlu
Mucit
girişimci Günet Eroğlu’nun disleksinin etkilerini azaltan ve çocukların okul
başarısının artmasında yardımcı olan mobil uygulama temelli buluşu; ülkemizde disleksililerin
büyük öneminin anlaşılması konusunda farkındalık yaratılması için son
derece değerli.
ÜRÜN HAKKINDA BAZI HABERLER
http://gazetesu.sabanciuniv.edu/tr/2017-11/disleksik-cocuklarin-egitimini-destekleyen-mobil-uygulama
GÜNET EROĞLU
Sabancı Üniversitesi Bilgi Merkezi kayıtlarında Eroğlu, Günet;
Can We Improve The Brain Activity Of Children With Autoimmune
Diseased?: 2016, 28 Aralık, Sabancı Üniversitesi (Poster) FDP-05.03-POS-2016-042 ; ONLINE
ACCESS
|
 |
2016
|
Enhancing brain performance: 2016, 28 Aralık, Sabancı
Üniversitesi (Poster) FDP-05.03-POS-2016-041 ; ONLINE
ACCESS
|
|
2016
|
Enhancing Brain Performance By EEG Signal Processing:
2016, 28 Aralık, Sabancı Üniversitesi (Poster) FDP-05.03-POS-2016-039
; ONLINE
ACCESS
|
|
2016
|
Making Life Easier For Disabled Children: 2016, 28
Aralık, Sabancı Üniversitesi (Poster) FDP-05.03-POS-2016-040
; ONLINE
ACCESS
|
|
2016
|
ÜRETİCİ FİRMA
Bu yeni gelişme vesilesiyle hazırladığımız,
“Disleksililerin Önemi” konulu derlememiz aşağıdaki linkte yer almaktadır.
9.11.2017
14 Kasım 2017 Salı
İbn Türk, Harezmi, Farabi, Beyruni ve İbn Sina Uluslararası Sempozyumu Bildirileri
uluslararası ibn türk, hârezmî, fârâbî, beyrûnî, ve ibn sînâ ... - Turuz
media.turuz.com/.../1427-Uluslararasi_Ibn_Turk_Harezmi-Farabi-Beyruni-Ibn_Sina_Se...
Dokuzuncu, Onuncu ve Onbirinci Asırlar ve İs lâm Dünyası Uygarlığında önemli Katkısı olan.Kalburüstü Bazı Düşünürler ve Bilim Adamları . 11. GENEL. N.A. Baloch. : Milattan ..... AYDIN SAYILI, Profesör. Atatürk Kültür Merkezi .... gan'a göre, Beyrûnî İslâm Dünyasının, Yunancadan yapılan çevirilerin bir sonucu olarak, Batı ...| İbn Türk, Harezmi, Farabi, Beyruni ve İbn Sina Uluslararası Sempozyumu Bildirileri | ||
|
| ||||||||||||||||||||
13 Kasım 2017 Pazartesi
Sorun, değer üretememektir.
"Sorun, değer üretememektir.
Eğer ortada üretilen değer yoksa organizasyonel mükemmell
Özel sektörün iş, ilişki, iletişim ve bilgi süreçlerini daha sıkı sorgulaması, onu kamu hantallığından beri tutar.
Emekliliği garanti, zammı garanti, haftasonu tatili garanti, 9 güne varan bayram tatili garanti, işten atılmaması garanti, yasayla dokunulmazlığı garanti... sayıları 3.5 milyonu aşan 657'ye tabi memurdan söz ediyoruz.
Değer üretmeyip, performans kriteri almayan organizasyonu,
Ben değer üretmeyen bu "dehşet" büyük ve verimsiz organizasyonları reforme etmediği sürece, Türkiye'nin vasatlık batağından ve orta gelir tuzağından kurtulması söz konusu dahi olamaz."
https://www.sabah.
Eğer ortada üretilen değer yoksa organizasyonel mükemmell
Özel sektörün iş, ilişki, iletişim ve bilgi süreçlerini daha sıkı sorgulaması, onu kamu hantallığından beri tutar.
Emekliliği garanti, zammı garanti, haftasonu tatili garanti, 9 güne varan bayram tatili garanti, işten atılmaması garanti, yasayla dokunulmazlığı garanti... sayıları 3.5 milyonu aşan 657'ye tabi memurdan söz ediyoruz.
Değer üretmeyip, performans kriteri almayan organizasyonu,
Ben değer üretmeyen bu "dehşet" büyük ve verimsiz organizasyonları reforme etmediği sürece, Türkiye'nin vasatlık batağından ve orta gelir tuzağından kurtulması söz konusu dahi olamaz."
https://www.sabah.
12 Kasım 2017 Pazar
Pazarlama Kongreleri
http://www.pazarlama.org.tr/index.php?menu=gecmis_konferanslar
HELAL OLSUN. NE GÜZEL. ESKİ DEMEDEN BİLDİRİ KİTAPLARINI ERİŞİME AÇMIŞLAR
ÜLKEMİZDE SERİ OLARAK (1. 2. 3.... ) YAPILAN SEMPOZYUMLARA İLİŞKİN BİLDİRİ KİTAPLARININ TÜMÜNÜN WEBE KONULMASI DİLEĞİYLE
SÜPER MİLLET
SÜPER MİLLET
Tüm ülkeler süper devlet olmaya çalışır, didinir, uğraşır. Merhamet nedir, yardımlaşma nedir, aç doyurmak nedir en önemlisi imece nedir bilmeyen tebalarına rağmen süper olma iddialarını devam ettirirler. Medeniyetiniz çökmüşse, kültürel değerleriniz yok olmuşsa, ikonlarınız, tabularınız ve kutsiyet atfettiğiniz değerleriniz anlamlarını yitirdiyse. iflas etmiş bütün izm'lerinizle; III.bine hoşgeldiniz beyler.
Tarih bir medeniyetler mezarlığıdır. Mukaddes kitabımız Kur’an bunları isim isim sayıyor.
Türkler, Batılı tarihçilerden kendi tarihini öğrenme mecburiyetinde bırakılmıştır.
Türk’ün medeniyetleri yönetme dehası ve kabiliyeti yok sayılmıştır, Tarih kitaplarında ''Türk Medeniyeti'' diye bir başlık altında dahi yer verilmemiştir. Dinler tarihi hocam Abdurrahman Küçük bu konuları dantel gibi hassas işliyor, ömrü uzun olsun.
Güneşin doğduğu yerden; Mançurya’dan başlayan; At’ın evcilleştirilmesi ve Tekerleğin icat edilmesi süreciyle, Batıya akan Medeniyet yolculuğumuza bir de benim gözümden bakın Medeniyet diye yazılan kavimlerin Türk idaresinde ki yüzerli yıllarını görelim.
Çin Medeniyeti; Xia, Song, Chou-Khan hanedanlarıyla yüzlerce yıl yönetilmişken; Beyaz piramitlerin, Turfan sulama tünellerinin sırları elan çözülmemişken,
Hind Medeniyeti; Babürler tarafından kuşaklar boyu idare edilmiş, Tac Mahal gibi bir Dünya şaheseri Türkler tarafından inşa edilmişken (Kraliçenin tacında takılı olup şimdi saklanan elmas bu caminin kubbesine bağlı şamdandan çalınarak kaçırılmıştır. Okuyucularım bir taşın daha İngilizlerce çalındığını hatırlayacaklardır, Ayasofyanın Halka-i Hilafet gerdanlığı olan sıfır meridyen taşının yerebetan sarnıcı kapısı önündeki taşın yarısını!!), Urduca gibi bir ordu dili Hindistan’a miras bırakılmış, Şeyh Galip ve Divanı gibi muhkem bir edebi eser günümüze kadar ulaşmışken;
Acem Medeniyeti; Yakın zamana kadar Kaçar hanedanı beylerince yönetiliyorken.
Arap ve İslam’a tam bin yıldır hizmetkârlık ve sancaktarlık yapabildiysem.
Mısır Medeniyetini Memlüklü ve Kölemen kimliğimle muhafaza etmişsem, dahası M.Ö. 3 binde Pelasg (İskit veya Saka Türkleri) kimliğimle gittiğim Mora yarımadasının üst kısmında Teselya (Te SILA) bölgesinde, bizden bin yıl sonra M.Ö. 2 binde Mısır tarafından gelen Greek’lere (Meydan Larousse’de “Hırsız Hilekâr” demektir.) ev sahipliği yapıp Latin Medeniyeti’nin anası sayılan bu palikaryalara da ev sahipliği yaptıysam ve Akropol’ün altında ki imar edilmiş duvarında adı Pelasg duvarı olarak orada Yunan’dan önce olduğumu tescil ediyorsa. Benim Türk medeniyetimi yok sayanlara LÂ makamında ne diyeyim? Bakın daha Hordus demedik Altın Ordu'dan bahsetmedik. İberia, Albania, Etrüsk, İtalya demedik. Eti, Sümer, Kenger de demedik. Afrikaya İslam internetten gitmedi, Arabın götürdüğü yer İspanya orada da esamisi kalmadı. Bakın Afrikanın içleri öyle mi? hala kırmızı fesliyi bekliyor.
Şimdi soralım;
Tarihte var sayılan, yazılan Çin, Hind, Acem, Arap, Mısır ve Latin Medeniyetlerini bunca yıl yönetmeyi başarmış Türk’ü Medeniyet sahibi saymamış bilim körlerine, bunları Batılı meslektaşlarına haykırmamış akademik sıfatlı, Batı suratlılarıma yazıklar olsun demeyelim mi?, yedikleri Anadolu toprağının ekmeğini helal mi edelim?, Al yazmalı analarınızın sütüne yazık, hem de çok yazık.
Üç Rahmetliyi onlardan ayırıp anmadan edemem Adile Ayda hanımı, Kazım Mirşan meslektaşımı ve Servet Somuncuoğlu kardeşimi (Mevlâm Rahmet eylesin) çalışmalarıyla gözlerimizi açtılar, yazıtları ve okumalarıyla ufkumuzu genişlettiler.
Atlas Okyanusundan, Pasifik Okyanusuna, Hind Okyanusuna At sırtında 10 bin kilometre.
Yüzlerce yıl yönettiği yerlerde altı yok edilmemiş adeta Türklük aşısı yapılmış Medeniyet yaşatan ceddime Rahmet olsun.
İbn-i Haldun'dan medeniyetlerin nasıl yeşerdiğini öğrendim; terslerinden tez geliştirdim, 1- Tarihleriyle oynayarak. 2- Çografya adlarını ve referanslarını değiştirerek. 3- Kültür omurgasında ki omurlardan (hars ve töre) bir kaçını devre dışı bırakıp medeniyeti yok ederim. Savaşla yapamadığımızı biz böyle yaptık. Ben bu işlere başladığımda Dünyada 21 medeniyet vardı, kalemi bıraktığımda 6 kalmıştı diyor, kefere Arnoldo Toynbee
Şimdi 380 milyar dolar bizim sahamızda fitne çıkaranlara yardım eden, yataklık edenlerle yeni bir mücadele zamanı selası veriliyor, işitmiyorsunuz..
Dünyada topu topu 10 Milyon Musevi yaşar, antisemitizmi yasaklayan yasalarla korunurlar.
1,6 Milyar Müslüman yaşar, İslamofobi diye bir düşmanlığa lâyık görülürler.
Anti semitizm de bir Batı icadıdır.
İslamofobi de bir Batı icadıdır.
Bizi töhmet altında, savunmasız bir halde bırakmak için çağın tezgâhlarından yalnızca birisidir.
İdrak eden; Beri gelsin…
Batı kumpanyasının kiralık mahluklarından coğrafyamızı, alemi İslamı, İnsanlığı ve dinimizi ve dahi dilimizi, ülkemizi korumak ve kollamak gibi ilahi bir vazifemiz vardır, kaçışımız yok illaki sorgulanacağız.
Mustafa Kemalin açılmayan vasiyetinden bir paragraf; YA ELLİ SENE SABIR EDECEĞİZ, YA DA 70 MİLYON OLANA KADAR BEKLEYECEĞİZ.?????HALA mı?
Tarih bir medeniyetler mezarlığıdır. Mukaddes kitabımız Kur’an bunları isim isim sayıyor.
Türkler, Batılı tarihçilerden kendi tarihini öğrenme mecburiyetinde bırakılmıştır.
Türk’ün medeniyetleri yönetme dehası ve kabiliyeti yok sayılmıştır, Tarih kitaplarında ''Türk Medeniyeti'' diye bir başlık altında dahi yer verilmemiştir. Dinler tarihi hocam Abdurrahman Küçük bu konuları dantel gibi hassas işliyor, ömrü uzun olsun.
Güneşin doğduğu yerden; Mançurya’dan başlayan; At’ın evcilleştirilmesi ve Tekerleğin icat edilmesi süreciyle, Batıya akan Medeniyet yolculuğumuza bir de benim gözümden bakın Medeniyet diye yazılan kavimlerin Türk idaresinde ki yüzerli yıllarını görelim.
Çin Medeniyeti; Xia, Song, Chou-Khan hanedanlarıyla yüzlerce yıl yönetilmişken; Beyaz piramitlerin, Turfan sulama tünellerinin sırları elan çözülmemişken,
Hind Medeniyeti; Babürler tarafından kuşaklar boyu idare edilmiş, Tac Mahal gibi bir Dünya şaheseri Türkler tarafından inşa edilmişken (Kraliçenin tacında takılı olup şimdi saklanan elmas bu caminin kubbesine bağlı şamdandan çalınarak kaçırılmıştır. Okuyucularım bir taşın daha İngilizlerce çalındığını hatırlayacaklardır, Ayasofyanın Halka-i Hilafet gerdanlığı olan sıfır meridyen taşının yerebetan sarnıcı kapısı önündeki taşın yarısını!!), Urduca gibi bir ordu dili Hindistan’a miras bırakılmış, Şeyh Galip ve Divanı gibi muhkem bir edebi eser günümüze kadar ulaşmışken;
Acem Medeniyeti; Yakın zamana kadar Kaçar hanedanı beylerince yönetiliyorken.
Arap ve İslam’a tam bin yıldır hizmetkârlık ve sancaktarlık yapabildiysem.
Mısır Medeniyetini Memlüklü ve Kölemen kimliğimle muhafaza etmişsem, dahası M.Ö. 3 binde Pelasg (İskit veya Saka Türkleri) kimliğimle gittiğim Mora yarımadasının üst kısmında Teselya (Te SILA) bölgesinde, bizden bin yıl sonra M.Ö. 2 binde Mısır tarafından gelen Greek’lere (Meydan Larousse’de “Hırsız Hilekâr” demektir.) ev sahipliği yapıp Latin Medeniyeti’nin anası sayılan bu palikaryalara da ev sahipliği yaptıysam ve Akropol’ün altında ki imar edilmiş duvarında adı Pelasg duvarı olarak orada Yunan’dan önce olduğumu tescil ediyorsa. Benim Türk medeniyetimi yok sayanlara LÂ makamında ne diyeyim? Bakın daha Hordus demedik Altın Ordu'dan bahsetmedik. İberia, Albania, Etrüsk, İtalya demedik. Eti, Sümer, Kenger de demedik. Afrikaya İslam internetten gitmedi, Arabın götürdüğü yer İspanya orada da esamisi kalmadı. Bakın Afrikanın içleri öyle mi? hala kırmızı fesliyi bekliyor.
Şimdi soralım;
Tarihte var sayılan, yazılan Çin, Hind, Acem, Arap, Mısır ve Latin Medeniyetlerini bunca yıl yönetmeyi başarmış Türk’ü Medeniyet sahibi saymamış bilim körlerine, bunları Batılı meslektaşlarına haykırmamış akademik sıfatlı, Batı suratlılarıma yazıklar olsun demeyelim mi?, yedikleri Anadolu toprağının ekmeğini helal mi edelim?, Al yazmalı analarınızın sütüne yazık, hem de çok yazık.
Üç Rahmetliyi onlardan ayırıp anmadan edemem Adile Ayda hanımı, Kazım Mirşan meslektaşımı ve Servet Somuncuoğlu kardeşimi (Mevlâm Rahmet eylesin) çalışmalarıyla gözlerimizi açtılar, yazıtları ve okumalarıyla ufkumuzu genişlettiler.
Atlas Okyanusundan, Pasifik Okyanusuna, Hind Okyanusuna At sırtında 10 bin kilometre.
Yüzlerce yıl yönettiği yerlerde altı yok edilmemiş adeta Türklük aşısı yapılmış Medeniyet yaşatan ceddime Rahmet olsun.
İbn-i Haldun'dan medeniyetlerin nasıl yeşerdiğini öğrendim; terslerinden tez geliştirdim, 1- Tarihleriyle oynayarak. 2- Çografya adlarını ve referanslarını değiştirerek. 3- Kültür omurgasında ki omurlardan (hars ve töre) bir kaçını devre dışı bırakıp medeniyeti yok ederim. Savaşla yapamadığımızı biz böyle yaptık. Ben bu işlere başladığımda Dünyada 21 medeniyet vardı, kalemi bıraktığımda 6 kalmıştı diyor, kefere Arnoldo Toynbee
Şimdi 380 milyar dolar bizim sahamızda fitne çıkaranlara yardım eden, yataklık edenlerle yeni bir mücadele zamanı selası veriliyor, işitmiyorsunuz..
Dünyada topu topu 10 Milyon Musevi yaşar, antisemitizmi yasaklayan yasalarla korunurlar.
1,6 Milyar Müslüman yaşar, İslamofobi diye bir düşmanlığa lâyık görülürler.
Anti semitizm de bir Batı icadıdır.
İslamofobi de bir Batı icadıdır.
Bizi töhmet altında, savunmasız bir halde bırakmak için çağın tezgâhlarından yalnızca birisidir.
İdrak eden; Beri gelsin…
Batı kumpanyasının kiralık mahluklarından coğrafyamızı, alemi İslamı, İnsanlığı ve dinimizi ve dahi dilimizi, ülkemizi korumak ve kollamak gibi ilahi bir vazifemiz vardır, kaçışımız yok illaki sorgulanacağız.
Mustafa Kemalin açılmayan vasiyetinden bir paragraf; YA ELLİ SENE SABIR EDECEĞİZ, YA DA 70 MİLYON OLANA KADAR BEKLEYECEĞİZ.?????HALA mı?
Kaynak: SÜPER MİLLET - Yalçın Koçak
İdrak Sorunumuz...
Çoktan seçmeliler üretemez. Üretemez çünkü seçeneklerin dışına çıkması, ona sınav ve iş fırsatı kaybettirir. Eğitimi boyuna seçenek oluşturmamış neslin ise "yoktan üretmesi" imkânsızlaşır.
Yıllardır AR-GE'ye milyarlarca dolar para akıtan bizlerin, arzulanan başarıya neden ulaşamadığımızı sorguluyorum. Yasa sorunu vardı, çözdük, kaynak sorunu vardı, hallettik, teşvik sorunu vardı ziyadesiyle verdik.
Peki, neden AR'aştırdığımız kadar GE'liştiremiyoruz? Kaçımız bu açmazın farkında bilmiyorum ancak emin olduğum şudur ki kaynak değil idrak sorunumuz vardır.
Farklı olandan KORKU, bize benzemeyenden NEFRET, rakiple düello yerine PUSU, akıl yerine KURNAZLIK, sabır yerine TELÂŞ, merak yerine BİAT, bilgi yerine KANAAT ve özgün yerine TAKLİT...
https://www.sabah.com.tr/yazarlar/oguz/2017/11/12/coktan-secmeliler-yoktan-uretemez
Yıllardır AR-GE'ye milyarlarca dolar para akıtan bizlerin, arzulanan başarıya neden ulaşamadığımızı sorguluyorum. Yasa sorunu vardı, çözdük, kaynak sorunu vardı, hallettik, teşvik sorunu vardı ziyadesiyle verdik.
Peki, neden AR'aştırdığımız kadar GE'liştiremiyoruz? Kaçımız bu açmazın farkında bilmiyorum ancak emin olduğum şudur ki kaynak değil idrak sorunumuz vardır.
Farklı olandan KORKU, bize benzemeyenden NEFRET, rakiple düello yerine PUSU, akıl yerine KURNAZLIK, sabır yerine TELÂŞ, merak yerine BİAT, bilgi yerine KANAAT ve özgün yerine TAKLİT...
https://www.sabah.com.tr/yazarlar/oguz/2017/11/12/coktan-secmeliler-yoktan-uretemez
Din Muhammed Kunayev: Kazakistan
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/2168/22450.pdf
Kazakistan eski Devlet Başkanı Kunaev: "Türk halkları birliği gerçekleşecektir". Yeni Düşünce, 11 (572), 16 Ekim 1992, 7.s.
11 Kasım 2017 Cumartesi
Kurucu Liderlerimiz'in Anıtları
Anıtkabir özel defteri, elektronik ortamda tüm vatandaşlara açılmış.
Bağlantı aşağıda, kayıt yaptırıp deftere yazı da yazabiliyorsunuz.
Ayrıca ANITKABİR 'i üç boyutlu olarak gezebilirsiniz...
http://www.
İlk Anıt Yazıtlarımız olan Bilge Kağan'dan Kültigin ve Tonyukuk'dan
başlayarak tarihsel kurucu liderlerimiz için benzer uygulama başlatılarak,
Türk vatandaşlarının hissiyatları kayıt altına alınmalıdır.
10 Kasım 2017 Cuma
9 Kasım 2017 Perşembe
Yerli üretime takoz
"Bu vesileyle anlatmakta fayda var…
Tarihi verilere göre yukarıdaki olay 1936 yılında gerçekleşmiştir.
Bundan bir yıl önce, 1935 tarihinde İnönü hükümetinin çıkardığı bir yasa var, pek bilinmez; ‘Alat-ı Sabite Vergisi Kanunu’.
Bu yasaya göre torna, freze, planya gibi makineler yeri sabitlenirse yüksek miktarda vergiye tabi olurlar.
O kadar ki; dönem içinde kimi fizibilite raporlarını incelemiş uzmanlara göre, söz konusu raporlarda bu vergi ayrı bir kalem olarak ele alınmış ve sırf bu nedenle yatırım yapmaktan vazgeçilmiştir.
Bu yasa bir nevi her türden yerli imalatı/üretimi engellemiş bir yasadır.
Torna, freze, planya gibi hassas aparatlar imal etmekte kullanılan bu tezgâhlar yere sabitlenmezler ise çalışırken gezerler veya titrerler.
Bu ise her türlü hassas imalat yapmaya manidir.
Bugün olup bitenlere bir de bu veçheden bakarsak; niçin dünyanın Türkiye’nin üzerine çullanmaya çalıştığını daha iyi idrak edebiliriz diye, hatırlatmak istedik, o kadar." . http://www.aksam.com.tr/
Yorum: Baltalimanı 1838 Anlaşması, İnönü tarafından devam ettirilmiş demek ki..
Yorum: Baltalimanı 1838 Anlaşması, İnönü tarafından devam ettirilmiş demek ki..
8 Kasım 2017 Çarşamba
Benimle Oynar mısın?
Su olsam, ateş olsam
Göklerdeki güneş olsam
Konuşmasam taş olsam
Yine de oynar mısın benimle
Susulsam kusur olsam
Ağızdaki küfür olsam
Doğuştan esir olsam
Yine de oynar mısın benimle
Sayılmasam kaç olsam
Toprakdaki güç olsam
Aptal gibi suç olsam
Yine de oynar mısın benimle
Benimle oynar mısın
Benimle oynar mısın
7 Kasım 2017 Salı
Bakara 269: Hikmet
269- Dilediğine hikmet verir, hikmet verilene ise pek çok hayır verilmiş demektir. Ve bunu ancak üstün akıllılar anlar.
http://www.kuranikerim.com/telmalili/bakara3.htm
269-Allah vâsî olduğu içindir ki, kime dilerse ona hikmet verir, vermek için hiçbir şarta ve kayda bağlı değildir. Kötülükleri engelleyecek ve önleyecek, faydaları sağlayacak sebepleri ve hikmetleri, hükümranlıkları, gerçeğin bilgisini, iradeye bağlı olan sevap kazandıracak işleri yapabilme gücünü ve faydalı şeyler yapmayı yalnızca kendine ait kılmakla yetinmez de akıl sahiplerinden dilediğine dahi verir. Ve her kime hikmet verilirse, yahut Yakub kırâeti üzere "tâ"nın kesriyle, Allah kime hikmet verirse o muhakkak ki, birçok hayra erdirilmiş olur. Çünkü hikmetsiz binde bir hayra erilirse, bir hikmet ile binlerce hayra erilir. Hikmet dünya ve ahiretin hayrını içine alır. Hikmetsiz hayır ise bir vardır, bir yoktur. Ve fakat aklı temiz, özü sağlam olanlardan başkası bunu düşünemez. Hak ile doğrunun ne olduğunu, ne kendisi düşünüp hatırlar, ne de uyarı kabul eder. Bizzat Allah Teâlâ âyetiyle ihtar edip uyarır da o yine aklını başına almaz, aklını yormayınca da ilâhî hikmetten faydalanamaz. Demek ki hikmete ermek için vermek yetmez, almak da gereklidir. Veren Allah keremi geniş olduğundan, herhangi bir şarta da bağlı ve muhtaç değildir, ama alacak olan kul şarta bağlıdır. Hikmete ermenin başlangıcı düşünmedir. Bu da temiz akıl ve temiz kalb ile olur. Allah'ın verdiği aklı şehvetlere ve şeytanın vesveselerine kaptıranlar ne kendi iç dünyalarındaki ilhamları, ne de dış dünyada olup biten ibretli sahneleri düşünüp anlayamazlar, kavrayamazlar. Zihinlerinde güç bulamazlar. Ya hiç düşünmezler veya düşünseler bile hatıralarına dönüp göz atarken, neyin gerçek, neyin hayır olduğunu kestiremezler; çünkü hakkın ve hayrın alâmetlerini bilemezler, onu seçip belirleyemezler. Bunu yapamayınca da hikmet yolunda ilerleyemezler. Bu suretle büyük bir ilâhî lütuf olan hikmet, ancak temiz yürekli, temiz düşünceli gerçek akıl sahiplerine nasip olabilir. Bundan dolayı akıl ve iyi seçim hikmetin şartı, düşünce de başlangıcıdır. Bunlar hep Allah vergisi ve ilâhî iradenin eseri olan kabiliyetlerdir. Ancak şu kadar var ki, ilk şartlar ve ilk sebepler, kayıtsız şartsız bir ön iradenin bağış eseri iken; hikmet düzeninde olayların cereyan şekli, kulun istek ve iradesi yanında ilâhî iradenin de o yönde tecellî etmesiyle meydana gelir. Bir bakımdan vehbî, (Allah vergisi) bir bakımdan kesbî (kazanmakla ilgili) sayılır. Kulun iradesi adî sebep, ilâhî irade gerçek ve geçerli sebeptir. Önünde ve sonunda ilâhî irade bulunmadan hiçbir şey meydana gelmez. Kulun iradesi bağlantı kurmaya yarayan bir küçük yoldur. İlahî iradenin çok değişik şekillerde tecellî etmesi, işte Allah'ın vâsi' (geniş) adıyla anılmasının bir sonucudur. Bundan dolayı hikmetin aslı ihsandır, hikmet eseri olan şeyler hem ihsandır, hem de kesbdir.
Hikmet ne demektir? Bu kelime hüküm, hükûmet ve sağlamlaştırmak demek olan ihkâm mânâlarıyla ilişkili olarak mastar ve isim olur. Bundan dolayı manevî ya da lafzî alanda anlam ilişkileriyle birçok mânâlarda kullanıldığından yerine göre tefsir edilmesi gerekir. Mastar olması bakımından, aslında kötülükleri ortadan kaldırmak, iyilikleri elde etmek mânâsı vardır ki; hüküm ve hükûmet, sağlamlık ve muhkemlik hep bu kökten alınmıştır. Her nerde kötülüğü gidermek ve iyiliği elde etmek varsa, işte orada hikmet mânâsı vardır. Bundan dolayı bir şeyin içinde gizlenen ve sonuç bakımından ortaya çıkacak olan fayda ve iyiliğe o şeyin hükmü ve hikmeti denilir ki, hikmetin birçok anlamından biri de budur. Bunda bütünüyle nihâî (son) hedef mânâsı olmasa bile, bunun az çok bulunması gerektiği söylenebilir. Buna göre, anlam bakımından hikmet sözü, fayda sözünden daha özel bir anlam ifade eder. Sebep kelimesinden daha geniş anlamlıdır. Zira hikmet, sebepten önce olabildiği gibi, nihâî hedeften sonra da olabilir. Yani sebebin sebebi, amacın sonucu şeklinde ortaya çıkabilir. Bundan dolayı hikmet denildiği zaman, mutlaka ya bir sebep sonuç ilişkisi veya daha genel olarak bir sebebin nedeni ve buna benzer gerekçeli bir mânâ söz konusudur. Yani hikmet, kesinlikle sonucun sebebe irca edilmesi, tutarlı ve sağlam bir ilişki anlamı ifade eder. Nitekim bir işi, bir başka işe isnad etmeye hüküm denildiği gibi, bilimsel veya amelî herhangi bir doğru karara da hikmet denilir. Hasılı böyle içerikli veya gerektirici çeşitli anlamlardan her biri dolayısıyla hikmet, çok yönlü mânâlar için çok anlamlı bir isim olmuştur. En genel anlamda hikmet, fayda, yarar ve ihkâm anlamlarından dolayı her güzel bilginin ve her faydalı işin ismi olmuştur. Bununla beraber pratik ilimlerle ilişkisi, teorik ilimlerden daha fazla olduğu gibi, doğrudan doğruya amele tahsisi de ilimden daha fazladır. Güzel ameller içindeki yeri de ilme yöneliktir. Yani bir işi körü körüne değil de, önünü sonunu düşünerek ve ondan doğacak bütün tehlikeleri bertaraf etmeyi gözeterek yapmak demektir. Bütün bunlardan anlaşılmaktadır ki; hem ilim, hem iş yapma hikmetin en esaslı mânâsını teşkil eder. Bütün bunlardan dolayı hikmet kelimesi, aşağıda görüldüğü çeşitli anlamlarla tefsir edilmiştir:
1- Sözde ve fiilde doğruyu tutturma (Mücahid'den İbnü Nüceyh). Söz, fikir ve lafızdan daha geniş anlamlıdır. Fiil de, bu kalbin fiili, dilin fiili gibi diğer amellerden daha geniş anlamlıdır. Herhangi bir hususta kalbinden geçirerek ve dil ile söyleyerek, şu şöyledir demeli ve öyle yapmalı ve yaptığı işte isabet de etmeli; işte bu bir hikmet olur. Şu halde yalnızca sözde doğru söylemek tek başına hikmet olmadığı gibi, yalnızca işi doğru yapmak da hikmet değildir. Sözde isabet etmek, o konu hakkında gerçek ve doğru olan hükmü vermek demektir; o hükmün gerçekten o olayın hakikatına uygun düşmesi, yani gerçek bilgiye dayanması, içinde bilgisizlik, hata ve yalan olmamasıdır. Harekette isabet de, o işin hem özüne uygun olması, hem de gerçekte kendisinden beklenen sonucun gereği gibi ortaya çıkması; yani kötülüğü gidermek, iyiliği elde edebilmek şeklinde sonuçlanmasıdır ki, bunlara o işin hükmü, hikmeti, gayesi, garazı veya illet-i gâiyyesi denilir. Hasılı sözde isabet hakka, fiilde isabet hayra yöneliktir. Hikmetin hakikatı, başlangıcında ilmî anlamda, sonucunda ise amelî anlamda her iki yönünün birlikte bulunması demektir. Bu mânâ daha başka şekillerle de ifade edilmiştir. Şöyle ki:
2- Hikmet hem bilgi, hem de iştir: Bilmek ve bildiğiyle amel etmektir. Bu ikisini birlikte yürütemeyene hakîm denilmez. Mukâtil ile İbnü Kuteybe hikmeti böyle anlamışlardır. Burada ilim, gerçek mânâsıyla ilm-i yakîn (kesin bilgi) demektir. Yani bir şeyin özünü kavramış olmak demektir. Buna açıklık kazandırmak için genel olarak "ilimde ve amelde ihkâm ve itkan" veya "tahkîk-i ilim ve ihkâm-ı amel" tabirini kullanmışlardır. Zira ilmin muhkemliği yakîniyet derecesiyle, amelin muhkemliği kendisinden bekleneni sağlamasıyla ilgilidir. Bu önceki tarif bize gösteriyor ki hikmetli bilgi, tecrübe ile desteklenmiş ve uygulanabilir özellikler taşıyan ilimdir. Hikmetli hareket de bilimsel temellere dayalı olan ve bir ilmin ölçüsüne vurulduğu zaman doğru olduğu kesinleşen ameldir. Hasılı hikmet, ilim ile iradenin karşılıklı işbirliği sonucu fiil sahasına çıkması ve o fiilin de kendisinden bekleneni sağlamasıdır. Bir başka deyişle hikmet, ilim ile sanatın birleşmesidir.
3- Hikmet; ilim ve fıkıh demektir (Mücahid). Bu tarif öncekilerden başka bir şeymiş gibi kabul edilebilirse de öyle değildir. Fıkıh kelimesi esas itibariyle hikmet kelimesinden çok farklı bir anlam taşımaz, aslında bu ikisi birbirinin benzeri gibidir. Mesela: "şunun hikmeti veya sırrı veya ruhu veya hakikatı şudur" demek yerine, "fıkhı şudur" denilir. Hikmet gibi fıkıh da birçok yönden ve ayrıntılı sebepler bakımından derin bilgi ve faydalı iş anlamına gelir. Lügat anlamıyla fıkıh, amaç ve maksadı kavramak demektir. O halde ilim katıksız bilgiyi, fıkıh o bilginin amacını anlamaktır ki, bu anlam, işi de içine alır. "Allah kime hayır murad ederse onu dinde fakih kılar." hadisi şerifi dahi, bu âyetteki hikmetten maksadın fıkıh olduğunu ortaya koyacak bir delil olarak gösterilebilir. Dinde fıkıh ise, dinin amaçlarını kavramak demek olur ki, bunun hakikatı da insanoğlunun kendi yararına veya zararına olan hükümleri, haklarını ve görevlerini bilme melekesidir. Bu da kendi kendini ve Allah katında kendisiyle ilgili olan hüküm ve kuralları tanıması ve ona göre görev bilerek yapması ve bu gücü kendinde bulmasıdır. Şu halde fıkhı olmayan ne kadar bilgili olursa olsun hakîm olamaz. Bu tarife göre, şu da muhakkaktır ki, fıkıhtan başka ilmi olmayanlara da hakîm denilemiyecektir. Gerçekten de fakih olabilmek için fıkhın dayandığı temellerin neler olduğunu da bilmek şarttır. Bu da bütün ilim dallarıyla ilişkilidir. Fıkıh hem nazarî (teorik), hem amelî (pratik) yanları olan bir ilim olduğu gibi, bir bakıma bildiğini yaşama işiyle de yakından ilgili bir ilimdir. Yani ilmi ile amel etmeyene gerçek anlamda fakih adı verilemez. Bundan dolayı ilim, tevhid ilmi ve akaid gibi usûle ait, fıkıh da fürû' ve amele ait kabul edilince bu tarif, hikmet-i nazariye (nazarî hikmet) ve hikmet-i ameliyenin (amelî hikmet) tamamına uygun düşmüş olur ki; hasılı hikmet usûl ve fürû'u, ilkeleri ve amaçları, özündeki bütün incelikleriyle bilip ne yapacağını tayin etmek ve bu bilgilerin gereğiyle amel etmek anlamına gelir. Ancak fıkıhta, yalnızca bilgi söz konusu edilirse o zaman bu tarif, hemen aşağıda gelecek olan dördüncü tarif gibi olur.
4- Hikmet varlıkların özündeki mânâları anlamaktır (İbrahim Neha'î). Mânâlar, âyân (cevher) karşılığı olduktan başka, erken devirlerdeki İslâm âlimlerinin dilinde "sebep ve illet" kelimesi yerine kullanılmakla etkili özellikler, sebepler ve sonuçlar, daha doğrusu sebepler ve amaçlar demek olacağından bunun özeti, varlıkların içyüzündeki gerçeği ve o gerçeğin gerektirdiği özellikleri tanımak ve en etkili özelliği tanımak, o özelliğin değişik amaçlara nasıl yönlendirdiğini anlamaktır. Yani varlıklar arasındaki sebep sonuç ilişkilerini ve etkileşim düzenini izleyip, varlıkların özünü ve amaçlarını kavramak demek olur. Bu tarif, amel ve uygulamayı hesaba katmamış ve hikmeti yalnızca bilgi yönüyle ele almış olduğundan öncekilerden daha geniş kapsamlıdır. Çünkü iş ve hareket alanına uygulandığı takdirde de doğruluğu ortaya çıkar. Fakat bilmeyi ve anlamayı, varlıkların taşıdığı mânâlar ile sınırlayıp kavram ve kapsamını genişlettiğinden dolayı bir bakıma özel anlamlıdır. Bilmek ve anlamak demek, mütkan ilim (kesin bilgi) anlamında olup tümevarım metodunu da dile getirmiş olur. Bununla beraber "vav" tertip anlamını gerektirmeyeceğinden, aksine bir anlama da ihtimali vardır. Buraya kadar verdiğimiz bilgilerin hiçbiri Allah'ın hikmet sahibi ve hakîm olmasıyla ilgili değildir. Zira Allah'ın ilmine ve hikmetine "fıkıh" denilemiyeceği gibi, "ma'rifet ve anlamak" da denilemez. Çünkü bu deyimler, öncesindeki bir bilgisizliği de îma ederler. Demek oluyor ki, her marifet hikmet olmaz, işin özünü kavramak da şarttır. Anlamak demek, bir şeyin akılla ilgili yanını kavramaktır. Eğer bu tarife amel şartı ilave edilmiş olsaydı, o zaman böyle bir hikmetin sahibinin, herşeyi yapabilmesi gerekirdi. O zaman da âyette geçen hikmet sözüne uygun düşmezdi. Marifet ve anlamanın eklenmesiyle hikmet, Allah'ın sıfatının tarifinde sakınca doğururdu. Bu tarif, bütün ilimlerin ve fenlerin bir temele irca edilmesiyle hepsini aynı düzeyde ifade eden ve ilâhî hikmetin bilgisi denilen yüce bilgiye uygun düşer. Meşhur olduğu üzere, hikmet bilgisinin "Varlıkların hakikatını tanımak" diye tarif edilmesi de buna benzemekle birlikte bundan daha dar anlamlıdır. Hakikatler, tabiatüstü olduğu gibi, amaçları da kapsamına almaz. Lâkin insanoğlunda böyle bir hikmet bilgisi mümkün müdür? Herşeyden önce marifet ve anlamak bilfiil değil de meleke ve kabiliyet olarak ele alınırsa belki bu tarif gerçeği ifadeye yarar. Ayrıca Allah dilerse mümkün olur. Bu anlamda bir hikmet bilgisi peygamberlerde ve büyük velîlerde bulunabilir. Gerçekten de Kur'ân'ın birçok yerinde "hikmet" peygamberlik kavramıyla birlikte bulunmaktadır ve çoğu zaman da onun yerine kullanılmaktadır. Nitekim tefsir âlimlerinden Süddî bu âyette de hikmeti böyle tefsir etmiştir. Zira peygamberlik hem ilmî, hem amelî yönden ilâhî ihsan eseri olan hikmetin en yüksek mertebesini ifade eder. Bunun içindir ki, İbnü Rüşd, "Tehâfüt" adlı eserinde, "Her peygamber hakîmdir, fakat her hakîm peygamber değildir." diyerek bu hikmeti tarif etmiştir.
5- Hikmet, Allah'ın emrini anlamaktır (Zeyd b. Eslem ve oğlu). Bu tarifte de anlamak için kullanılan akıl, aslında nazarî akıldan da, amelî akıldan da daha geniş bir anlam taşıyorsa da, insanın kendi işlerini kapsam dışı bırakmaktadır.
6- Hikmet, anlamak demektir (Şüreyk). Bu bir lafzî tarif olmakla beraber diğer tariflerin ortak yönünü almıştır. Demek ki, hikmetin en genel anlamı anlamaktır. Mutezile bunu anlama gücü ve yeteneği şeklinde kabul etmişse de doğrusu anlama yeteneği değil, anlamanın kendisidir. Aslında her ikisi de Allah'ın ihsanıdır. Anlaması olmayan hakîm olamaz. Bu üç tarif (Yani 4. 5. ve 6.) hikmeti yalnızca bilgi özelliğiyle ele almıştır. Bunlara karşılık, hikmeti yalnızca amelî değeri ile ele alanlar da vardır. Şöyle ki:
7- Hikmet, icad demektir (Ta'rifat-ı Seyyid'den). Hikmet sebep ve illetlere irca edilen ve onunla ilişkili olduğundan, illiyetin hakikatı da yaratmak ve icad etmek olduğundan, asıl hikmet icad demektir. Fakat bu tarif, her şeyden önce Allah'ın hikmetine uygun düşmektedir. Bir de mutlak anlamda yaratmak yalnızca Allah'ın işi olduğundan, hikmet yalnızca eserleri, sebep ve illetleri yaratmak değil, aynı zamanda o sebepleri birbirlerine karşı çok yönlü fayda ve maslahatları da gözeterek, bir uyum içinde ilişkilere yöneltmektir. Böylece birinci eser, ikinciye, ikincisi üçüncüye ve sonsuza kadar ilk sebep ve illetin etkisine doğru uzanan bir yol olur da eserlerin hepsi birbirlerine perçinlenmiş bir halde aralarında sarsılmaz bir düzen kurulmuş olur ve buna "sünnetullah" (Allah'ın sünneti) adı verilir. İşte hikmetin bütün sırrı bu kurulu düzenin içindedir. Bundan dolayı hikmetin çeşitli isimlerinden biri de "Sünnet-i muhkeme"dir. Hakk'ın nizamı, Hakk'ın şeriati, Hakk'ın dini ve bunlara uymak, uymakla birlikte hakikatın ortaya çıkmasına vesile olan her güzel haslet hep hikmettir. Ve yine bundan dolayı hikmetin bir mânâsı da sebeptir. İşte bu yüzdendir ki, insanlarda dahi basit bir özellik kazandıran sebep ve illetler bulunduğundan, bu hikmeti icad eden Cenab-ı Allah, dilediği insanlara da bundan bir hisse bahşetmiş, yine kendi hikmetinin icabı olarak, insanlara da dış görünüşte basit ve geçici bir düzen kurabilme gücü ve yeteneği ihsan eylemiştir. Bu demektir ki, insanoğlu ortaya koyduğu düzende gerçek yaratıcı değilse de ilâhî yaratışın ortaya çıkmasına bir araç olmak bakımından, aynı yolda O'nun bir vekili durumunda olduğundan yine bir değer ifade etmektedir.
Özetleyecek olursak, Fahruddin Razî'nin beyanına göre, bu mânâca Allah'ın hikmeti, her zaman her yerde, kulların yararına olacak şeyler yaratması demek olduğu gibi, kulların davranış ve eserlerinde de bu böyledir. İnsanların hikmeti de başka kulların yararına olacak şeyler yapmak ve ortaya koymak, sünnetullah denilen kâinat düzenini anlayıp ona göre keşif ve icadlarda bulunmak demektir. Yani sadece kendisine yarayacak birşey değil, başkalarına da yarayacak eserler ortaya koymasıdır. Ancak insanların haddi zatında yaratılmış ve birtakım sebeplere bağlı olarak ortaya çıkmış oldukları bilinip dururken, birtakım keşif ve icadlar ortaya koyan kimseler, kendilerini ilk sebep yerine koyup öyle sanırlarsa, ilim açısından sonuçtan sebebe yol bulup geçememiş ve bir yerde takılıp kalmış olacaklarından, dışa bağımlı olan zahiriyeden sayılırlar ve hikmet ehlinden olamazlar.
8- Hikmet, varlık düzeninde herşeyi yerli yerince koymak demektir ki, bu tarif de görünüşte bütün varlığı açıklamaya yönelik olduğundan, bir bakıma ilâhî hikmeti, ilâhî sıfatları topluca tarif sayılır. Ancak herhangi bir şeyi kendi yerine koymak denildiği zaman, cüz'î hikmete de uygun düşeceğinden, insanların hikmet özelliği için de geçerli olur. Ayrıca buradaki yerli yerine koymayı, yaratılış anındaki ilk yerleştirmek veya yaratılmış olan mevcut düzendeki yerinin ne olduğunu keşfedip kavramak şeklinde iki türlü anlamak da mümkündür. Bununla beraber bu tarif, hikmetin, varlık düzeni içinde çeşitli varlıkların yerini ve değerini anlamanın gerekli olduğunu dile getirmektedir. Bundan dolayı, hiçbir sıra ve düzen gözetmeden ortaya konan icad, hikmet kavramının dışına çıkmak olur. Bununla beraber bu tarif, yaratılmış varlık düzeni içinde kulların ne gibi düzenlemeler yapabileceği açısından daha ziyade adaletin tarifi olmak üzere meşhur olmuştur. Şu halde pratik açıdan hikmet adalet demektir. Amelî hikmet denilen ahlâk ilmi, ahlâkı, ifrat ile tefrit arasında adalet temeline dayandıran bu mânâyı almışdır.
9- Hikmet güzel ve doğru işlere yönelmektir. Bu tarifte hikmetin, güzelliği ve iyiliği hedef tuttuğu ve bu amacın sınırlı olmayıp sonsuza kadar durmadan ilerlemeyi gerektirdiği ifade ediliyor. Bundan dolayı hikmetin bir meleke ve bir huy olduğu kesin demektir. "Sonucu iyilik olan işi yapmaktır." şeklindeki tarifi de buna çok yakın bir tariftir.
10- Siyasette, insanın gücü yettiği kadarıyla yüce yaratıcıya benzemeye çalışmasıdır ki, bu da ilmini bilgisizlikten, icraatını zulüm ve haksızlıktan, ikram ve ihsanını cimrilikten, hoşgörüsünü bunaklıktan arındırmak ile mümkün olur. Fahruddin Razî'nin tefsirinden alınan bu tarife göre, siyaset deyimi bu tarife bir özellik kazandırıyor gibi görünüyorsa da, "Hepiniz çobansınız ve her çoban sürüsünden sorumludur." hadîsi şerifinin anlamı derinden derine düşünülürse, kapsamının genişliği iyice anlaşılır. Bununla beraber bu tarif, daha ziyade hikmetin hakimiyet mânâsıyla olan ilişkisini ön plana çıkarıyor.
11- Hikmet, Allah'ın ahlâkı ile ahlâklanmaktır. Bu tarif de yine Fahruddin Razî'ye aittir. Nitekim bir hadîsi şerifte, "Allah'ın ahlâkı ile ahlâklanın." buyurulmuştur. Fâtiha Sûresinde ilâhî ahlâkın bir tecellisini görmüştük. Nûn Sûresinde Peygamber (s.a.v.) efendimiz hakkında, "Doğrusu sen büyük bir ahlâk üzere yaratıldın." (Kalem, 68/4) buyuruldu. Bu âyet de bunun canlı bir örneğini göstermektedir. İlahî ahlâk veya büyük ahlâk adı verilen şeyin Kur'ân ahlâkı olduğu da tefsirlerde açıklanmıştır. "Ben ahlâk yüceliklerini kemale erdirmek için gönderildim." hadîsi şerifi gereğince Hz. Peygamber'in peygamber olarak gönderilişinin sırrı da bu noktada toplanmıştır. Şüphe yok ki akıl, anlayış, iman, marifet ve ilim böyle bir ahlâklanmanın öğelerinden değilse bile şartlarındandır. "Bunu ancak üstün akıllılar anlayabilir." meâlindeki âyeti de bu anlama açıklama getirmiştir. Hikmetin kâh ilim, kâh amel, bazen de her ikisi birden olmak üzere ele alınmış olması da bundan ileri gelmektedir. Bundan dolayı sebepler ile sonuçlar, ilkeler ile amaçlar arasındaki inceliklere ve ilişkilere dönük olan gerçekleri, hikmet ile uygulama arasındaki sebep sonuç düzeni içinde görmek ve göstermek bakımından, ilk tariflerde dile getirildiği üzere; hikmet, ilimde ve amelde sağlamlık, sözde ve işte isabet diye tarif olunduğu zaman, hemen hemen bütün tarifler gözetilmiş olur. Bunun gibi sebep durumunda olan birinci şıkkın varlıkta da önceliği olduğuna göre ilim ile; sonra bu ilişkiden maksadın sonuç ve amaç olması, varlıkta sonra gelen amacın bilgide önceliği bulunması bakımından "amel" ile tarif edilmiştir. Fakat şunu gözden uzak tutmamak gerekir ki, sebep sonuç ilişkisini ve bu ilişkide kötülükleri önlemek ve faydaları sağlamak kavramını daima gözetmek durumunda olan hikmet, sonuçta amele yönelmeyen ve pratiği gözetmeyen ilme, aynı şekilde ilimden etkilenmeyen amele ve her ikisinin birlikte iyiliği elde etmek değil de kötülüğü hedef tutan kısmına uygun düşmeyeceğinden, bu çeşit bilgiye hikmet denilmesi doğru olmaz. Bir bilgiye hikmet denebilmesi için üzerinde faydalı bir işin eserinin görülmesi gerekir. Herhangi bir faaliyete hikmet adı verilmesi de hem ilmî temellere dayanması ve ilmin gereklerine uygun olarak ortaya konması, hem de kötülüğü ve zararı amaçlamamış olması gerekir. Bundan dolayı, uygulama alanı olmayan herhangi bir nazarî bilgi bizzat bir hikmet olmadığı gibi, tesadüflere bağlı olarak meydana çıkmış olan herhangi bir iş de öyledir. Bunun için ilâhî hikmetin içinde ne kuru ve nazarî bilgi vardır, ne de tesadüfe dayanan bir hareket, bir oluş. Bundan dolayıdır ki, sebepler düzenine dayalı olarak kurulmuş olan bilginin hakikatı, tesadüf eder. Çünkü tesadüf, gerçeğe ve bilinene göre değil, sebebini bilmeyen bilgisizliğe göre tesadüftür. Tesadüf nazariyesi daima bilgisizlik nazariyesidir. Böyle olduğu içindir ki, varlığın başlangıcı konusunda tesadüfe dönüşmekten kurtulamıyan tabiat nazariyesi, tabiatın ilk başlangıç ve ilk sebep olduğunu savunan görüş, her yönüyle ilim dışıdır. Ve bütün ilimlerin ve fenlerin akışına ters düşen bir cehalet nazariyesidir. Gerçekten de bütün olayları ve oluşları ve bütün yücelikleri bir bakıma tesadüfe bağlayan bir fikrin, ne kendisinde, ne eserinde hikmet nasıl olur da söz konusu olabilir. Hikmet ve varlık düzenindeki sağlamlık kesinlikle ilme, ilim de "âlim-i kül" (herşeyi bilen) ve "hakîm-i mutlak" (mutlak hakîm) olan bir ilk sebebe dayanır. Ve âlemde görülen hikmet, mutlak hakîm olan Allah'ın gücüne ve hikmetine şahittir. Ve insandaki hikmetin temeli de işte O'na iman etmek, O'nu tanımaktır. İnsan hikmetinin amacı da O'nun kurduğu düzendeki incelikleri, o düzenin kanun ve kurallarını ve sebep sonuç açısından işleyiş şeklini anlamaya çalışmak, ona uygun davranmak, onun ahlâkıyla ahlâklanmak ve her işinde doğru ve faydalı olanı yapmaktır. Demek ki ilk sebep olan Allah Teâlâ ile yaratılmışlardan her birinin iki türlü ilişkisi vardır. Birisi O'na, doğrudan doğruya O'na bağlanan sebep ilişkisidir ki, her şeyin kendine mahsus olan özelliği buna bağlıdır. Eğer bu özel sebep ilişkisi ve bağı olmasaydı varlıkta hiçbir şey, diğerinden ayrıcalık kazanamaz, ferdî özelliği ve ferdî kişiliği olan varlıklar gerçekleşemezdi. Bu nokta, müminin Allah'a tevekkülünün, yüce gücüne ve mucizelere imanının temelidir. Burada akıl değil, yalnızca iman hakimdir.
Diğeri ise şimdiki zamandan ezele, ezelden ebede doğru zincirleme olarak akıp giden bir sebepler ve sonuçlar ilişkisidir ki, bunda bütün varlıklar birbirlerine tutunarak bir bütün hâlinde yaratılışın başlangıcı ve sonucu itibariyle Allah'a dayanır. Bu da ilâhî hikmet meselesidir ve akıl ile ilmin alanıdır. İnsanoğlunun hikmeti, genel ve özel karakterli bu iki türlü ilişki ve bağlantının gözetilmesine uygun düşecektir. Bu ikisi birlikte gözetildiği takdirde akıl ile kalb birleşecek ve o zaman insan, insan-ı kâmil olacaktır. Ve insan-ı kâmil olanlar ebediyete kadar varlıkta bir hakimiyet sırrına nail olurlar da hiçbir zaman bunu kendilerinden bilmezler ve kendilerine mal etmezler, kendilerinde meydana gelen o hâli, ilâhî hakimiyetin bir akışı olarak tanırlar. Nitekim Hz. İbrahim ölüyü diriltme sırrına erdiği halde, "Ben diriltiyorum, ben öldürüyorum." demedi de "Rabbim diriltiyor, Rabbim öldürüyor." (Bakara, 2/258) dedi. Halbuki Nemrud, bir mülke nail olmakla, "Ben diriltirim, ben öldürürüm." şeklinde iddiaya kalkıştı. "Üstün akıllılardan başkası düşünüp anlayamaz."
İnsanlarda hikmetin başı olan akıl, yalnızca ilâhî bir ihsan olduğu gibi, şeref ve güç kaynağı olan kalb de yine ilâhî bir ihsandır. Bunlar doğrudan doğruya Allah'a dayanırken, bunların eserleri olan fiil ve hareketler de kesb (kazanma, çalışma) sebeplerine bağlı olarak hem doğrudan doğruya, hem dolaylı olarak yine ilâhî ihsan eseridir. "O dilediğine hikmeti verir." ifadesi, kayıtsız şartsız her iki ilişkiyi birlikte ifadeye yöneliktir. âyeti de zekâ itibariyle vehbî olana, düşünme itibariyle kesbî olanla vehbî olana, her ikisine birlikte bir uyarıdır. Demek ki sırf kendi kerem ve fazlından Cenab-ı Allah, dilediğine hak ile batılı, şeytanî olanla rahmanî olanı anlayıp ayırd edebilecek ve ona göre doğru olanı yapacak, kötülüğü giderip iyiliği elde edecek bir hikmet ve hakimiyet bahşeder. Hikmet ise bir sonuca birçok sebebin etkili olabileceğini gerektirdiğinden "çok hayır" demek olur. Fakat bilgi ve anlayış, sağlam iş için bir sebep ve şart olmakla beraber, yine tam ve yeterli bir sebep değildir. Bundan dolayı akıl ve anlayış sahiplerinin, kendi kesb ve gayretleriyle düşüncelerini ve iradelerini kullanmaları da hikmet açısından, bu hakimiyete ve çok hayra erebilmek için şarttır. Bu şekilde her akıl sahibinin kendi akıl derecesine göre hikmetten bir hissesi vardır. Her zaman insanoğlu, şeytanî telkin ile rahmanî telkini anlayıp ayırd edebilmek için, işin başlangıcında aklını ve düşüncesini uyanık tutmak zorundadır. Daha sonra bu düşünce ve o hikmet ilâhî feyzin de yardımı ile insanda bir meleke oluşturur ve nihayet insan derecesine göre, ilâhî ahlâk ile ahlâklanır. Pratik aklı gelişir, kuvvetlenir; dolayısıyla bildiği ve yaptığı şeyler gerçekten ve doğruluktan şaşmaz olur. Şu halde düşünceyle pratik bilgiye sebep olması bakımından, hikmetin ön şartı sayılabilir. Bunun için nazarî ilim, hikmetin başlangıcı sayılarak "nazarî hikmet" adını almıştır. Lâkin yalnızca nazarî bilgiye saplanıp kalmak, yolunu şeytana kestirmek demektir; bu olsa olsa filozofluktur. Yani hikmetin kendisini değil, hikmetin lafını etmektir. Sırf felsefe ile uğraşmanın ayıp sayılması da bundandır. Bunların pek çoğunun sözü işine uymaz. O zaman sözü doğru ise, yaptığı yanlış; yaptığı doğru ise söylediği yanlış olacağından, bunların varlıkları bir çelişki ortaya koyar. Bu tutumları yalnızca kendilerini perişan etmekle kalmaz, başkalarını da yoldan çıkarır, bunlar şeytan ve şeytanlık kavramının kapsamı içine girerler. Bundan sakındırmak için, "Siz faydalı bilgiyi isteyiniz ve faydasız ilimden Allah'a sığınınız!" buyurulmuştur. İşte birçok âlimlerin, hikmeti tarif ederken amelde ısrar etmeleri, bilgiyi abesle iştiğalden ayırd etmek ve faydalı olanı elde etmek amacını gerçekleştirmek içindir. Zira ilim ve marifet pek yüksek bir şey olmakla beraber, lafta ve uygulama dışı kaldıkça ya da uygulamada onun tam zıddı ortaya kondukça, boşuna bir uğraştan başka birşey olmaz. Amel denilen şey olmasaydı, bilginin bilgi olduğu gerçekleşemezdi. Allah Teâlâ bile kâinatı bilip de yaratmasaydı hikmeti mevcut olmazdı. Allah'ın ahlâkı ile ahlâklanmak sözü de bu noktada çok önemlidir. Buna karşılık diğer bir kısım âlimlerin, tarifte ilmi ön plana almaları da ilimsiz amelin hikmet olamayacağını bilhassa vurgulamak içindir. Yoksa herhangi bir işi ve faaliyeti hedef tutmayan, varlıkta gerçekleşmesi hayır hedefine yönelik olmayan ilme de hikmet demek için değildir. Demek ki asıl hakikat ikisinin birleşmesindedir. O halde önceki tarifleri esas olarak almak, sonrakileri de onların birer yönden açıklaması görmek gerekmektedir. Bundan dolayı, ilim ile ameli, hikmetin birer çeşidi gibi değil, birer parçası olarak kabul etmek gerekir. Yani hikmet denilen şey, ya gerçek bilgi, ya doğru hareket değil; doğru bilgi ile doğru hareketin bütünüdür. Bunların her birine tek başına hikmet denilmesi mecaz, ya da ıstılahtır. Bu açıklama ile amelin imandan bir cüz (parça) olmadığı halde, dinden cüz olmasının önemi de ortaya çıkar. Böylece akıldan sonra, anlamak ve düşünmek hikmetin şartı olduğundan pratik bilgiden önce nazarî bilginin dahi insan hikmetinin bir cüz'ü değilse bile bir başlangıcı olacağı ve bunun mutlaka pratik bilgiyi, onun da faydalı ve hayırlı olan ameli hedef tutması ve "Ben cinleri ve insanları yalnızca bana ibadet etsinler diye yarattım." (Zâriyat, 51/56) âyetinde de işaret buyurulduğu gibi, bilgiden kulluğa geçilmesi gerektiği yolundaki ilâhî hikmetin gerçekleşmesinin önemi anlaşılır ki, İslâm fıkhının üslubu da zaten budur. Herhangi bir konuda nazarî bakımdan derinleşmek ve orada saplanıp kalıp amel ve faaliyet alanına geçememek hüsran demektir. Aslında nazarî anlamda hikmet, objektif ve sübjektif yönleriyle varlıktaki ilâhî kanunların akış şeklini gözlem konusu yapmak ve onlardan düşünüp bir sonuç çıkarmaktan meydana gelir. Kâinat bir hikmet kitabıdır. Kur'ân ise bu hikmetin ilâhî dille oluşumunu anlatır ve hatırlatır. Kâinat bir hâl, Kur'ân ise bu hâlin başı ve sonudur; akıl sahipleri şimdiki hâli görüp, öncesini ve sonrasını da akılla kavramaya çalışmalı ve böylece hikmete ermelidir. Şimdiki hâli görmemek veya onun içinde boğulup kalmak, ondan öncesine ve sonrasına intikal edememek veyahut edip de bir yerde yine takılıp kalmak, baştan sona kadar hikmet düzenini takip etmemek, ettikten sonra da onun icabına uygun olarak hareket etmeyip aksine davranmak, işte bunların hepsi hikmete aykırı düşen şeylerdir. Bu şekilde hikmetin başı ve başlangıcı varlıklara dikkatli bir gözle bakabilmek, tanıyabilmek, kavrayıp üzerinde düşünebilmek ve bir sonuca varabilmektir. Bu bakımdan hikmetin başlangıç noktası ilim, ortası din, ibadet ve tâat, sonu da ahiret mutluluğudur. Bunun içindir ki hikmet çok hayrı içine alır. Bu mânâları tesbit için de denilmiştir ki:
12- Hikmet, Allah'ın emirlerini düşünmek ve ona uymaktır. (İbn Kasım'dan Kuşeyrî).
13- Hikmet Allah'a tâat, fıkıh ise din ve ameldir (Kuşeyrî). Buraya kadar verdiğimiz bu onüç tarif, hikmetin mânâsını, efradını cami', ağyarını mânî bir şekilde anlamaya yeter. Fakat daha ziyade aydınlanabilmek için şunları da gözönünde bulundurmalıyız ki, her birinde başka bir fayda bulunmaktadır:
14- Hikmet bir nurdur ki, vesvese ile gerçek makâm arasındaki fark bununla kestirilir. (Ebu Osman).
15- Doğru ve hızlı karar verebilmektir. (Bündar İbni'l-Hüseyn).
16- Doğruya iletmektir. (Fadıl).
17- Ruhların sükûn ve güvenliğinin son durağıdır. (Kettanî).
18- Sebepsiz işarettir. Yani öncesinde herhangi bir illet ve sebebe bağlı olmadan, Hak Teâlâ'dan kayıtsız şartsız vârid olan, içinde şek ve şüphe, zaaf ve fesat ihtimali bulunmayan, niçin ve neden diye sormaya hacet bırakmayan işarettir.
19- Bütün hallere hakkı tanık tutmaktır.
20- Din ve dünya düzenidir.
21- Ledünnî ilimdir.
22- İlham vârid olması için sırrı saklamaktır.
23- Bunların hepsidir.
Görülüyor ki bunların bir kısmı hikmet, ilim ve ameldir derken, bir kısmı da meseleyi kalbe ve vicdana dayamışlardır. Gerçekten de ilim ve amel, akıl ve irade söz konusu edilirken, hakikatte ikisinin birleşme noktası olan vicdandaki duyguları hesaba katmamak doğru olmaz. Çünkü, "Bunu lüb sahibi (üstün anlayışlı) olanlardan başkası anlayamaz." âyetindeki "lüb" kavramıyla aklın bu özüne işaret edilmiştir. Bilincin bilinci demek olan vicdan, nefsin kendini kendinde olduğu gibi bulmasıdır ki; bunun aşamaları nefsin, zamanın akışı içinde kendi varlığını tanımasını sağlar. Her nefis, kendi vicdanına bir göz atışta, kendi varlığının ikilik içindeki birliğini görür ki; biri bulan nefis, öbürü bulunan nefistir. Bulan kim, bulunan kimdir? Burada hayret verici bir vahdet (birlik) sırrı kendini gösterir. Kalb denilen şey de işte nefsin bu birlik merkezidir. Yürek denilen cismanî kalb, bedendeki dolaşım sisteminin, sinirlerin ve adelelerin çeşitli dokularına sahip olduğu gibi; ruhanî kalb de böyle bir çalışma ve iletişim sisteminin merkezidir. Cismanî kalb nasıl periyodik hareketlerle sürekli olarak bir açılıp büzülme nöbetini tekrarlıyor ve cismanî hayat onun bu açılıp büzülmesi sayesinde sürüyor ve ona borçlu bulunuyorsa, ruhanî kalb de böyle bir manevî açılıp kapanmanın sürüp gitmesi içinde varlığını sürdürür. Manevî hayat bu bir anlık atışların merkezi olan vicdana borçlu olarak varlığını sürdürür. Her iki mânâsıyla hayatın kökü, kalbin temayüllerine ve atışlarına bağlı kalır. Cismanî kalbin açılıp büzülmesi, akciğerlerin havadan nefes alıp vermesinden görünüşte nasıl bir güç alıyorsa; iç dünyamızda ruhanî kalb de açılıp büzülmesinde "ruh-ı emrî" ile rahmâniyetin nefeslerinin yardımından feyz alır. Rahmânî nefeslerin çekilmesi bir büzülme, akışı ise bir genişleme ve ferahlama ifade eder. Buna ruh ilminde "kabz ve bast hali" adı verilir: "Allah kabzeder, bast eder." (Bakara, 2/245) âyeti buna işaret eder. İnkıbazın inbisata (büzülmenin genişlemeye) dönüştüğü vicdan ışıltıları ruhta bir haz ve ferahlık, inbisatın inkıbaza dönüştüğü vicdan anları da ruhta bir elem ve sıkıntı doğurur. İnkıbaz, ruhî kalbin kendine dönüşü, duyduğu acı da bu dönüş içinde yok oluştan azıcık tadışıdır. İnbisat ise kalbin, rahmânî nefeslere kavuşması, aldığı haz ve lezzet de bu kavuşma içinde varoluşu tadışıdır. İlâhî kabz, insan ruhuna bir önceki imdadı yutturup, asıl hasleti olan yokluğu tattırmak üzere, kalbi kendine döndüren bir terk ve yöneltmedir. İlâhî bast ise, bunun aksine kalbi kendinden alıp varlığı tattıran bir imdattır. Bunun içindir ki, insan kendi kendine terk edildiği zaman pek ziyade kabz hâline dönüşür ve acı duyar da kendisini her şey zanneden o azgın insan o anda Hak'dan azıcık bir imdat almak için kıvrandıkça kıvranır. Hasılı hayat gerek dışta, gerek içte Hak ile böyle sürekli bir alış veriş içindedir. İnkıbaz hâlinin sürüp gitmesi bir hastalık (melankoli) demek olduğu gibi inbisat hâlinin de sürüp gitmesi yine bir hastalıktır. İnkıbaz-ı küllî de, inbisat-ı küllî de ölüm demektir. Biri boğar, biri çatlatır. Sağlıklı hayat kalbdeki inkıbaz ve inbisatın nöbetleşe olarak sürüp gitmesinde; kâh elem, kâh haz şeklinde durmadan değişmesindedir. Geleceğe göre hikmet, ümitsizlik ile ümidin dengede durmasında, ümitle korku arasında (beyne'l-havfi ve'r-reca) kurulan uyumdadır ve bu uyumun sağlamlığındadır.
Hikmetin mastar mânâsı açıklanırken, isim anlamlarından birçoğu da bu arada dolayısıyla anlatılmış oldu ki, bunların bir kısmına özel olarak, bir kısmına da genel olarak hikmet adı verilir. Bundan dolayı sağlam bilgi, güzel huy, faydalı sanat, herkesin faydasına olan hizmet, sebep ve sebebiyet, bir kötülüğü önlemek veya bir iyiliği elde etmek için yapılan herhangi bir şey, ibret ve ders almayı gerektiren herhangi bir söz ve nasihat, tuhaf bir şeyin sırrını anlamaya yönelik çaba, peygamberlik, sağlam gelenekler, Allah'ın değişmez kanunları, Peygamber'in sünnetleri, şeriat, din, kitap, Kur'ân, İncil. İşte bunların her biri hikmetin çeşitli mânâlarından birer tanesidir.
Mukatil'den rivayet olunuyor ki, "hikmet" Kur'ân'da dört türlü tefsir edilir:
1- Kur'ân'ın öğütleri mânâsına ki, Bakara Sûresi'nde, "Ve Allah'ın size indirdiği kitap ile size öğüt vermek için indirdiği hikmet..." (Bakara, 2/231) bu mânâyadır.
2- Anlamak ve bilmek anlamına hikmet ki, "Andolsun ki, Biz Lokman'a hikmet verdik." (Lokman, 31/12) âyetinde olduğu gibi.
3- Nübüvvet (peygamberlik) mânâsına hikmet ki, "Gerçek şu ki, Biz İbrahim soyuna kitap ve hikmet verdik." (Nisa, 4/54) ve "Ve Allah Davud'a hükümdarlık ve hikmet verdi." (Bakara, 2/251) âyetlerinde bu anlamadır.
4- İnce sırları ile Kur'ân demektir ki, "Rabbinin yoluna hikmetle davet et." (Nahl, 16/125) ve yine bu âyetteki "Her kime hikmet verilmişse ona çok hayır verilmiş demektir." bu anlamdadır.
Fahruddin Razî de bu dört mânânın, iyice araştırılınca "ilim" mânâsına geldiğinin anlaşılacağını söylemiştir. İbnü Mes'ûd, Dahhâk ve daha başkalarından bu âyette hikmetten muradın Kur'ân olduğu rivayet edilmiştir. Ayrıca Abdullah İbnü Abbas'dan gelen bir rivayette, "Kur'ân'ın nâsih ve mensuhunu, muhkem ve müteşabihini, mukaddem ve muahharını bilmektir." diye; İbrahim, Ebu'l-Âliye ve Katade'den, "Kur'ân anlayışı" diye; Hasen'den "Dinde takva = " diye; Rebî' b. Enes'den "haşyet" diye tefsir edildiği de nakledilmektedir. Bunlar da daha yukarıda kaydettiğimiz mânâlara eklenince toplamı yirmi dokuz çeşit tefsire ulaşır. Bunların bir kısmı masdar, bir kısmı hasılı masdar, bir kısmı da isim cinsinden kelimelerdir. Tariflerin bir kısmı ilme, bir kısmı amele, bir kısmı da her ikisine birden raci olduğundan buraya kadar yapılan açıklamalar da kısmen tarife, kısmen misale ait olmak üzere tariflerin toplamından üç farklı tefsir şekli çıkar:
1- Faydalı amele götüren bilgi,
2- Bilgiye dayalı olarak ortaya konan faydalı amel,
3- İlimde ve amelde ihkâm (sağlamlık).
Bir başka deyişle, sözde ve işte isabet veya ilim ve fıkıh mânâlarıdır. Bu mânâlar birbirlerinin yakını ve gerekçeleri durumundadırlar, hikmeti bunlardan birine mahsus kılmaya hiçbir ipucu yoktur. "Lâm"ın ahde hamledilmesi ile hikmetin, nübüvvet ve Kur'ân mânâları ihtimal dahilinde, ve , yani "dilediğine..." ve "çok hayır" gibi ifadeler buna bir ipucu gibi ise de âyetin gerek yukarısı ile bağlantısı, gerekse "bunu üstün akıllılardan başkası anlamaz" şeklindeki sonucu ve ayrıca bunun kesbî ilimlere de işarette bulunması, genel anlamda hikmet cinsinden olan herşeyi kapsamı içine aldığında şüphe ve tereddüde yer kalmaz. Tefsir ilminde otorite sayılan âlimlerin tercihleri, bu üç mânâdan mastar veya hasılı mastar olarak hiçbirine tahsis etmeden tefsir etmişlerdir. "Çok hayır" diye övgüye layık kılmaktan da anlaşılacağı gibi, yukarıda açıkladığımız şekilde çok hayır, ancak ilimle amelin birleşmesinden doğar. Kötülüğü önlemek, iyiliği elde etmek şeklindeki esas anlamının bilfiil gerçekleşmesi de buna bağlıdır. Her çeşit hikmet Allah'ın ihsanıdır, fakat "çok hayır" kâmil hikmettedir. Ekmel hikmet de "hayr-ı kül"dür.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)