9 Kas 2018 - AKTARMA SÖZLÜĞÜ Diğer Türk dillerinden Türkiye Türkçesine aktarma sözcükler. Hepsi halk dilinden alınma. Orjinal bir çalışma... Yazarın ...
GEZEGENLER
1. TİLEK (DİLEK): Merkür, Utarit.
Eşanlam: TİLEKDİZ (DİLEKTİR) – TİLEG
Dilek yıldızı. Ona bakılarak dilek dilenir. Çıplak gözle görülür.
2. SEVİT (SEVÜT): Venüs, Zühre.
Eşanlam: ÇOLPANDIZ (ÇOLPANTIR) – ÇOLPAN
Gezginlerin ve çobanların yıldızıdır. Çıplak gözle görülür.
3. YERTİNÇ (YERDİNÇ): Dünya, Arz.
Eşanlam: YERDİZ (YERİNTİR) – YER
Yeryüzü. İnsanoğlunun yaşadığı gezegen.
4. KÜRÜT (KÜRÜD): Mars, Merih.
Eşanlam: KIZANDIZ/KIZILDIZ (KIZANTIR/KIZILTIR) – KIZAN/KIZIL
Güçlü ve kızgın bir yiğit olarak düşünülür. Çıplak gözle görülür.
5. ONGAY (ÖNGEY): Jüpiter, Müşteri.
Eşanlam: ERENDİZ (ERENTİR) – EREN
Olgunluğu ve bilgeliği temsil eder. Çıplak gözle görülür.
6. ERKLİĞ (ERKLİ) : Satürn, Zuhal.
Eşanlam: SEKENDİZ (SEKENTİR) – SEKEN
Etrafında halkaları vardır. Çıplak gözle görülür.
7. CETEGEY (CETEY): Uranüs.
Eşanlam: YETENDİZ (YEDENTİR) – YETEN
Çıplak gözle görülemez.
8. KONUŞUK (KONUŞU): Neptün.
Eşanlam: ALTANDIZ (ALTANTIR) – ALTAN
Çıplak gözle görülemez.
9. YALDIRIK (YILDIRAK): Plüton.
Eşanlam: USANDIZ (USANTIR) – USAN
Çıplak gözle görülemez.
Açıklama: Son yıllarda yapılan çalışmalarda Plüton gezegeninin aslında birbirinin etrafında dönen iki
gezegen olduğu anlaşılmıştır. Adları Yaldırık ve Yıldırak olarak ikili hale getirilebilir.
YÖNLER
Güneşin durumuyla bağlantılı olarak yönlere de şu adlar verilmiştir:
1. GÜNEY/KÜNEY: Tüştük, Könyek, Güntüştük. Tuşay, Tüşey.
2. TÜNEY/DÜNEY: Tündük, Tönyek, Güntündük. Kuzay, Kuzey.
3. DOĞU/DOĞI: Çığış, Şığıs. Künçığış, Könsığış. Gündoğusu.
4. BATU/BATI: Batıs, Bayış. Künbatıs, Könbayış. Günbatısı.
285
BURÇLAR
1. SAKA (SEVE): Aquarius.
Eşanlam: KÖNEK (KÜNEK), KOVA (KOĞA), DOLÇA, ÇELEK (ŞELEK), KÜRÜLGEN
Yakutça: TANHA
2. KOÇ (KOÇAK, KOÇKAR): Aries.
Eşanlam: KUZU (KOZI, GUZU), HOY
Yakutça: ELBİS
3. GÜREŞÇİ (GÜREŞÇİLER): Gemini.
Eşanlam: İKİZLER (İĞİZ, EGİZ, EKİZLER), İGİRELER
Yakutça: CÖHÖGÖY
4. YENGEÇ (YENNE): Cancer.
Eşanlam: KISALA (KISLA), SUVŞAYAN, PAKA, ARAĞAK
Yakutça: İYEHSİT
5. ARSLAN (ASLAN, ARSTAN): Leo.
Eşanlam: TONGA (TUNGA), HAHAY
Yakutça: AYIĞ
6. BAŞAK (MAŞAK, MASAK): Virgo.
Eşanlam: BUĞDAY (BODAY, BUĞDA)
Yakutça: ALAHÇIN
7. ÜLGÜ (ÜLÇEV): Libra.
Eşanlam: KESİL, TARTI, IYAHIN
Yakutça: ULUĞ
8. ÇAYAN (ÇADAN, ŞAYAN, ÇEYEN): Scorpius.
Eşanlam: KUYRUĞAN
Yakutça: HOTOY
9. YAY (CAY): Sagittarius.
Eşanlam: OKÇU, OKTAR, OHÇUT, BÖKEY
Yakutça: SUĞORUN
10. OĞLAK (ULAK, OVLAK): Capricornus.
Eşanlam: SERKE, KEÇİ, EÇKİ (ÖÇKE), ÇUBUKU
Yakutça: CILHA/CILOHA
11. BOĞA (BUKA, BUĞA): Taurus.
Eşanlam: UD (UT), ÖKÜZ (ÖGÜZ, ÜGİZ, OGUS)
Yakutça: AYIHIT
12. BALIK (BELİK, BALIKLAR, BALIKTAR): Pisces.
Eşanlam: ÇABAK, UÇULU
Yakutça: AĞAR
TAKIMYILDIZLAR
Takımyıldız Uyarlama Geleneksel Açıklama
1 Andromeda Gelin Elik Elik: Dağ Keçisi
2 Antlia Körük GY Körük: Hava Pompası
3 Apus Sağan GY Sağan: Kuş Türü
4 * Aquarius Saka Könek Könek: Kova
5 Aquila Kartal Bürküt Bürküt: Kartal
6 Ara Sunak GY
7 Argo (a+b+c) Gemi (a+b+c) GY Ület: Yelkenli Gemi
(7-a) Carina Gövde (Gemi) GY
(7-b) Puppis Pupa (Gemi) GY
(7-c) Vela Yelken (Gemi) GY
8* Aries Koç Koçkar Koçkar: Dövüş Koçu
9 Auriga Sürmen Kağnı Sürmen: Sürücü
10 Boötes Çoban Çoğurtka Çoğurtka: Çekirge
11 Caelum Arda GY Arda: Çelik Kalem
12 Camelopardus Kerik Beserek Kerik: Zürafa, Beserek: Deve
13* Cancer Yengeç Kısala Kısala: Yengeç
14 Canes Venatici Tazı Ars Ars: Gelincik
15 Canis Major Köpek GY
16 Canis Minor Enik GY Enik: Yavru Köpek
17* Capricornus Keçi Serke Serke: Keçi
18 Cassiopeia Ece/Kraliçe Kırlangıç
19 Centaurus Yarboğa GY Yarboğa: Yarı İnsan – Yarı Boğa
20 Cepheus Ede/Kral Döven Döven: Harman Aracı
21 Cetus Halım GY Halım: Balina
22 Chamaeleon Keselmen GY Keselmen: Bukalemun
23 Circinus Yezbe GY Yezbe: Pergel
24 Columba Güvercin GY
25 Coma Berenices Belik Tuğ Belik: Saç Örgüsü
26 Corona Australis Taç GY
27 Corona Borealis Cığa Takav Takav: Nal, Cığa: Gelin Tacı
28 Corvus Karga GY
29 Crater Kap/Kupa GY
30 Crux Haç GY
31 Cygnus Kuğu Kögön Kögön: Yaban Ördeği
32 Delphinus Yunus Irgay Irgay: Yunus Balığı
33 Dorado Kılıçbalığı GY
34 Draco Sarkan Bukağı Sarkan: Ejder, Bukağı: Pranga
35 Equuleus Tay Tarpan Tarpan: Yaban Atı
36 Eridanus Irmak GY
37 Fornax Ocak GY
38* Gemini İkizler Güreşçiler
39 Grus Turna GY
40 Hercules Yiğit Batur
41 Horologium Güngen GY Güngen: Güneş Saati
42 Hydra Subukası GY Subukası: Su Ejderi
43 Hydrus Suyılanı GY
44 Indus Şaman GY
45 Lacerta Kertenkele Kıvraşıl Kıvraşıl: Kertenkele
46* Leo Arslan Tonga Tonga: Leopar
47 Leo Minor Kaplan Pars
48 Lepus Tavşan GY
49* Libra Tartı Ülgü Ülgü: Terazi
50 Lupus Kurt GY
51 Lynx Vaşak Öşek Öşek: Vaşak
52 Lyra Çalgı Iklığ Iklığ: Kemençe
53 Mensa Masa GY
54 Microscopium Mercek GY
55 Monoceros Kilin
(Tekboynuz)
GY Kilin: Tekboynuzlu At
56 Musca Sinek GY
57 Norma Cetvel GY
58 Octans Gönye GY
59 Ophiuchus Yılancı Tarançı Tarançı: Çiftçi
60 Orion Avcı Avan Avan: Avcı
61 Pavo Tavus GY
62 Pegasus Tulpar Yunt Tulpar: Uçan At, Yunt: At
63 Perseus Güvey Torum Torum: Deve Yavrusu
64 Phoenix Anka GY
65 Pictor Boyar GY Boyar: Boyacı, Ressam
66* Pisces Balıklar Çabak Çabak: Balık
67 Piscis Austrinus Sazan GY
68 Pyxis Pusula GY
69 Reticulum Ağ GY
70 Sagitta Ok Ok
71* Sagittarius Yay Yay
72* Scorpius Çayan Çadan Çayan: Akrep
73 Sculptor Bedizmen GY Bedizmen: Heykeltıraş
74 Scutum Kalkan Çömlek
75 Serpens (a+b) Yılan (a+b) Kosa (a+b) Kosa: Tırpan
(75-a) Serpens Caput Yılan (Baş) Bıçkı (Kosa)
(75-b) Serpens Cauda Yılan (Kuyruk) Sap (Kosa)
76 Sextans Çekül Çeten Çeten: Küfe, Çekül: Eğim Ölçer
77* Taurus Boğa Ud Ud: Sığır
78 Telescopium Dürbün GY
79 Triangulum Üçgen (Kuzey) Umbal Umbal: Sivri Demir
80 Triangulum Australe Üçgen (Güney) GY
81 Tucana Tukan GY Tukan: Kuş Türü
82 Ursa Major Ayı Yetegen Yeteğen: Yedi Ulular
83 Ursa Minor Manık Kömük Kömük: Çukur, Manık: Yavru Ayı
84* Virgo Erden Başak Erden: Bakire
85 Volans Uçanbalık GY
86 Vulpecula Tilki Tilki
GY: Güney-Yarıyuvar. Dünya’nın bu bölümündeki takımyıldızlar Kuzey-Yarıyuvar’dan görülemediği için
Türk-Moğol halk kültüründe herhangi bir karşılığı yoktur.
* : Burçlar. Yılın belirli bir dönemini simgeleyen 12 takımyıldız.
288
TAKVİM
SÜRENGE (Anadolu’da yapılmış olan derleme çalışmalarına göre ay adları aşağıdaki gibidir.)
No. Ay (Sara) İklimsel Araçlı Kırsal Hayvanlı (Asya) Günler Sürem
1 Nisan AÇAR AÇAN KÖTEN DİKİM KÖKEK: Guguk Kuşu 31 30*
CAY,
KÖKTEM 2 Mayıs KIRÇAN KANDIK SABAN SAÇIM KORAN: Karaca 31 31
3 Haziran UĞRAŞ ISIK KOSAK KIRKIM BUĞRA: Erkek Deve 31 31
4 Temmuz BİÇEN TOZARAN ORAK BİÇİM KULCA: Dağ Koçu 31 31
5 Ağustos BOZAR BOZARAN DİREN DERİM TEKE: Erkek Keçi 31 31 YAZ
6 Eylül SÖKEN KISIK DÖVEN VERİM OĞNA: Bozkır Keçisi 30 31
7 Teşrin-i E. BUDAN KOÇAN TAPAN EKİM SIĞIN: Erkek Deve 30 30 GÜZ,
GÜZDEM 8 Teşrin-i S. KARAŞ BALAĞAN DİBEK SÖKÜM KOÇKAR: Koç 30 30
9 Kanun-i E. KIRLAŞ ARALIK KAZAN KATIM ELİK: Dağ Keçisi 30 30
10 Kanun-i S. BUĞAN ÇAĞAN OCAK SAĞIM MARAL: Dişi Geyik 30 30
11 Şubat AKPAN GÜCÜK KİRMEN ÜSÜM ARKAR: Dağ Koyunu 30 30 KIŞ
12 Mart YELEN TULUĞAN KÜLEK SÜRÜM TOYGAR: Tarla Kuşu 30* 30
➢ *: Dört yılda bir 31 gün sürer.
➢ Birinci ayın birinci günü, günümüz takvimiyle 21 Mart’tır.
➢ Ayların süreleri mevsimlerin bilimsel toplam sürelerine göre düzenlenmiştir.
DİĞER TÜRK TOPLULUKLARI:
Ay Kazak Hakas Sagay Kumandı Şor Altay Balkar Çuvaş Tatar
1 Nisan Birtin Körük Körik Kerek Koruk Kank Toturnu Çu Buşay
2 Mayıs Kökek An Namıs Örteng Şın Koskar Hıçavban Şertme Saban
3 Haziran Mamır Pes Tartçan Kezel Şabın Silker Lukur Uta Yanarış
4 Temmuz Otamalı Ölen Par Olan Odağ Çulug Yaynı Şurla Çereşme
5 Ağustos Şilde Piçen Tos Toz Piçen Toz Kırkar Avan Peçen
6 Eylül Tamız Orgak Ot Çızıg Orgak Kisçen Kırkavuz Yola Urak
7 Teşrin-i E. Kerküyek Ürtün Alçan Tayga Urtun Ürten Güznü Çüğük Bilek
8 Teşrin-i S. Kazan Kurtuyak Çarıs Küçkerek Kus Kiçkerek Kaçnı Paştav Indır
9 Kanun-i E. Karaşa Kırlaş Hırlas Sok Kırlaş Soh Endirevük Karlaç Kırlaç
10 Kanun-i S. Caltoksan Kiçig Alay Kitig Kiçik Alay Başıl Naras Karakoz
11 Şubat Kantar Cel Çil Küzer Çel Kürgen Bayıça Puş Kerev
12 Mart Akpan Azıg Hıra Argan Çaskı Pozug Avuznu Aka Akman
Türk kültüründe ayların süreleri, mevsimlerin toplam süreleri dikkate alınarak hesaplanır. Küçük farklılıklarla
pek çok halk takviminde günlerin tespit edilmesi şu şekildedir.
(A) Bahar:31-31-31, Yaz:31-31-30, Güz:30-30-30, Kış:30-30-30 (Son gün dört yılda bir 31 gün sürer.)
(B) Bahar:30-31-31, Yaz:31-31-31, Güz:30-30-30, Kış:30-30-30 (İlk gün dört yılda bir 31 gün sürer.
12 HAYVANLI YIL TAKVİMİ
YIL SÜRENGESİ
No. Eski-1 (Anlamı) Eski-2 (Anlamı) Hakas (Anlamı) Tuva (Anlamı) Balkar (Anlamı)
1 Tıçkan (Fare) Sıçgan (Fare) KÜSKE (Fare) KÜSKE (Fare) ÇIÇKAN (Fare)
2 Ut (Öküz) Buğa (Boğa) İNEK (Sığır) İNEK (Sığır ) İYNEK (İnek)
3 Pars (Leopar) Bars (Leopar) TÜLGÜ (Tilki) PAR (Leopar) KABLAN (Kaplan)
4 Tavışkan (Tavşan) Koyan (Tavşan) HOZAN (Tavşan) KODAN (Tavşan) KOYAN (Tavşan)
5 Lu* (Ejder) Bal (Balık) KİLESKİ (Ejder) ULUĞ (Ejder) ÇABAK (Balık)
6 Çılan (Yılan) Yılan (Yılan) ÇILAN (Yılan) ÇILAN (Yılan) CILAN (Yılan)
7 At (At) Yunt (At) ÇİLGİ (At) AT (At) AT (At)
8 Koy (Koyun) Koçkar (Koç) HOY (Koyun) HOY (Koyun) KOY (Koyun)
9 Biçin (Maymun) Meçin (Maymun) KİZİ (Kişi) SARBAKŞIN(Maymun) MAYMUL (Maymun)
10 Tagaku (Tavuk) Toğ (Tavuk) TANAH (Tavuk) DAGAĞA (Tavuk) KUŞ (Kuş)
11 İt (Köpek) Köpek (Köpek) TORNA (Turna) IT (Köpek) İT (Köpek)
12 Tonguz (Domuz) Tonuz (Domuz) ÖSKİ (Keçi) HAVAN (Domuz) TONGUZ (Domuz)
*Lu: Ejder yerine Nek (Timsah) kullanıldığı da olur.
➢ Her yılın o hayvanın özelliklerine göre şekillendiğine inanılır.
➢ (ÇAĞ: 12x5=60) şeklindeki dönemler halindedir. Bu rakam ortalama insan ömrüdür.
➢ Türk Takvimi Mete Han’ın tahta çıkış tarihi olan M.Ö. 209’da başlar.
HAFTA
GÜNEĞİ
No. Gün Yöresel-1 Yöresel2
Yöresel-3 Balkarca Çuvaşça Moğolca
1 Cumartesi GİREĞİ - GİREY BAŞGÜN GİREGÜN KIYAVGÜN ŞAMATKÜN NAR (NARA): Güneş.
2 Pazar DİREĞİ - DİREY DERGÜN DİREGÜN IYIKGÜN VIRSARNIKÜN SAR (SARA): Ay.
3 Pazartesi GEÇEĞİ - GEÇEY ODGÜN GÜRGEGÜN BAŞGÜN TÜNTİKÜN GAL (GULUVUN): Ateş.
4 Salı ORTAĞI - ORTAY ORGÜN İNEGÜN KÜRGEGÜN ITLARIKÜN (UHA) USUN: Su.
5 Çarşamba UĞRAĞI -UĞRAY YEYGÜN BARASGÜN BARASGÜN YÜNKÜN (MOD) MODUN: Odun.
6 Perşembe GİDEĞİ - GİDEY ARAGÜN TOZAGÜN ORTAGÜN KEŞNERNİKÜN (ALT) ALTAN: Altın.
7 Cuma TOPLAĞI - TOPLAY ELGÜN BAYRIGÜN BAYRIMGÜN ERNEKÜN (ŞOR) ŞORON: Toprak.
Not: Halk kültüründeki mantığın anlaşılabilmesi için günler bu sırayla dizilmiştir.
İslami geleneğe göre hafta tatili Çarşamba öğleden sonra başlar, Cuma öğleden sonra biter (toplamda
yine 2 gün eder). Zannedildiğinin aksine Cuma tam gün tatil değildir. Tam gün tatil yalnızca
Perşembe’dir. Bu nedenle Perşembe için halk ağzında Aragün veya Gideği denilmiştir.
MEVSİMLER
1. İlkbahar: Kök, Kökey, Köklem (Farsça: Bahar)
2. Yaz: Yaz, Yay, Cay, Cey
3. Sonbahar: Güz, Güzey, Güzlem (Farsça: Payız)
4. Kış: Kış, Kıs, Gış, Hış
GÜN
GÜN
Oğur Öyün Türkçe-1 Türkçe-2 Bölüm
06.00 Sabah ERTE/İRTE KÜNE TAN (GÜNDÜZ)
KÜN Kuşluk BİRİNDİ (BİRİNÇ) KALKSI KÜŞ
12.00 Öğle ÖĞLE/ÖVLE TÜŞ
İkindi İKİNDİ (İKİNÇ) SÜŞ
18.00 Akşam BİTE/PİTE TÜNE ÜŞ/ÖŞ (DÜNDÜZ)
TÜN
Yatsı ÜÇÜNDÜ (ÜÇÜNÇ) YATSI SÖN
24.00 Leyl GECE/KEÇE
Teheccüd DÖRDÜNDÜ (DÖRTÜNÇ)
➢ Gün, ÇAK adı verilen 12 bölüme ayrılmıştır. (1 ÇAK = 2 Saat)
➢ Her Çak ise KEH adı verilen sekiz parçadan oluşur.
1. Oğ: An, 2. Oğur: Saat, 3. Oğrak: Dakika, 4. Oğurdak: Saniye, 5. Oğurçak: Salise.
RÜZGARLAR
Türk halk kültüründeki belli başlı rüzgar adları şu şekildedir:
1. Akyel (Akçayel): Doğudan eser. 13. Alakyel: Kuzeydoğudan eser.
2. Gökyel (Gökçeyel): Batıdan eser. 14. Azakyel: Kuzeydoğudan eser.
3. Bozyel (Bozcayel): Doğudan eser. 15. Yakaryel: Çöl rüzgarıdır.
4. Kıryel (Kırcayel): Batıdan eser. 16. Yağaryel: Yağmur rüzgarıdır.
5. Kabayel: Güneyden eser. 17. Isıyel: Denizden eser.
6. Karayel: Kuzeyden eser. 18. Ilıyel: Denizden eser.
7. Kızılyel: Güneyden eser. 19. Karyeli: Tipi demektir. Kışın eser.
8. Aşılyel: Kuzeyden eser. 20. Çölyeli: Sam demektir. Çöllerden eser.
9. Günyeli (Künyeli): Güneyden / Gündüz eser. 21. Tanyeli: Şafak Rüzgarı. Sabah eser.
10. Tünyeli (Dünyeli): Kuzeyden / Gece eser. 22. Kuzyel: Soğuk eser.
11. Korakyel: Güneydoğudan eser. 23. Tersyel: Sıcak eser.
12. Çakmakyel: Güneydoğudan eser. 24. Uluyel: Fırtına demektir.
RENKLER
KARA: Siyah AK/AKÇA: Beyaz AL/ALKA: Kırmızı
SARA/SURA: Sarı KULA: Kahverengi KUBA: Açık Sarı
ŞARGIL: Turuncu YAŞIL/YEŞİL: Yeşil KIZIL: Koyu Kırmızı
KOVAK/KEVEK: Lacivert KÖKÇEK/GÖKÇEK: Mavi GÖVEK/GÖĞEK: Haki
GÖVEM/GÜVEM: Macenta GÖVEL/GÖĞEL: Zeytuni GÖĞEZ/GÜVEZ: Mor
KONUR: Kestane SANKUR: Turkuaz, Cıyan KALTUR: Koyu Kahverengi
BUVALDUR: Eflatun ÇEKÜR: Ela ÇALAYGAN: Gri
ÇOYAN: Bronz YAGAN: Pembe HÜREN/KÜREN: Bordo
BORO: Açık Gri HORO: Koyu Gri ÇAL: Gümüşi
KIR: Kirli Beyaz BOZ: Külrengi SUR: Kurşuni
291
AKRABALIK
Eril Akrabalık Bağları
1 2 3 4
Baba ATA (Atte/İtte), ATAY, OTA ETE/EDE, ETİ, İDE KEKE/KAĞA OĞ/OG
Abi AĞA/AGA/AVA EGE/EĞE, EGİ, İGE ABZA KADA
Amca AKA/AHA, AKAY, OGA EKE/EHE, EKİ, İKE BAKA/BAYKA AMU/EMİ
Dayı AZA/ASA ESE/EZE, EZİ, İZE TAĞA/TAYA/TAYI
Büyükbaba ATAKAY/ADAGAY EBÜGE DEDE/DADA OLATAY
Erkek Kardeş UYA ETİGE/EDİGE BEŞE/BAŞA/BAŞI BENEL
Erkek Evlat OĞUL/UĞUL/UL BALA/MALA OĞLAN/ULAN
Enişte YEZDE/YEZNE/CEZNE
➢ Adam: ERKEK/İRKEK veya GİŞİ
➢ Kayınata, Kayınaga: Eşlerin akrabalarını tanımlamakta kullanılır.
➢ İDEÇ: Erkek Yeğen.
Dişi Akrabalık Bağları
1 2 3 4
Valide ANA (Anne/İnne), ANAY, ONA ENE, ENİ, İNE ŞEŞE/ÇEÇE ÖG/ÖK
Abla ABA/APA, APAY, OPA EBE, EBİ, İBE ABLA GACA
Hala ALA, OLA ELE, ELİ, İLE HELE/HALA AMA/EME
Teyze AÇA/AŞA ECE/EJE/EŞE, EÇİ, İCE TETE/TEZE/TEZİ
Büyükanne ABAKAY/AVAGAY EMEGE NENE/NİNE ÖLESEY
Kız kardeş ÜKE ECEKE/ECİGE BEÇE/BAÇA/BACI SENEL
Kız Evlat ÜĞÜL/ÜGÜL/ÜL ÇAĞA/SAĞA ÜLEN
Yenge YENGE/YİNGE/CENGE
➢ Kadın: EŞKEK/İŞKEK veya DİŞİ
➢ Kayınana, Kayınapa: Eşlerin akrabalarını tanımlamakta kullanılır.
➢ İGEÇ: Kız Yeğen.
• ALUNCA (ELÜNCE): İkinci Kuşak Ata ve Analar (Dede ve Nineler)
• KULUNCA (KÜLÜNCE): Üçüncü Kuşak Ata ve Analar (Dede ve Nineler)
SATRANÇ
Piyon At Fil Kale Vezir (*) Şah
Moğolca Hüğ Mor Temeğ Terek Berz Noyan
Buryatça Hübüğün Morın Temeğen Terge Berse Noyan
Tuva Oğul At Teve Terge Merze Noyan
Kalmuk Kövün Mörin Temen Tergin Bersin Han
Diğer Süğ Aduğ Tive Tura Perzin Kağan
(*) Vezir sütunu bütünüyle Farsça kökenlidir. Öneri: Hatan (Hatun)
GÜNÜMÜZDEKİ TÜRK DEVLETLERİ
ULUS DİL ÜLKE ADI-1 ÜLKE ADI-2 ÜLKE ADI-3 DİĞER-AD
TÜRK TÜRKÇE TÜRKİYE TÜRKELİ TÜRKİSTAN
AZERİ AZERİCE AZERİYE AZERELİ AZERİSTAN HAZAR
TÜRKMEN TÜRKMENCE TÜRKMENİYE TÜRKMENELİ TÜRKMENİSTAN
KAZAK KAZAKÇA KAZAKYA KAZAKELİ KAZAKISTAN KOSAK
KIRGIZ KIRGIZCA KIRGIZYA KIRGIZELİ KIRGIZISTAN
ÖZBEK ÖZBEKÇE ÖZBEKİYE ÖZBEKELİ ÖZBEKİSTAN UZBEK
TATAR TATARCA TATARYA TATARELİ TATARISTAN TARTAR
UYGUR UYGURCA UYGURYA UYGURELİ UYGURISTAN
YAKUT YAKUTÇA YAKUTYA YAKUTELİ YAKUTISTAN SAHA
ÇUVAŞ ÇUVAŞÇA ÇUVAŞYA ÇUVAŞELİ ÇUVAŞISTAN ÇAVAŞ
BALKAR BALKARCA BALKARYA BALKARELİ BALKARISTAN TAVLU
ALAN ALANCA ALANYA ALANELİ ALANISTAN KARAÇAY
TUVA TUVACA TUVAYA TUVAELİ TUVASTAN TUBA
GAGAVUZ GAGAVUZCA GAGAVUZYA GAGAVUZELİ GAGAVUZISTAN
MOĞOL MOĞOLCA MOĞOLYA MOĞOLELİ MOĞOLISTAN HALHA
BURYAT BURYATÇA BURYATYA BURYATELİ BURYATISTAN
OYRAT OYRATÇA OYRATYA OYRATELİ OYRATISTAN KALMUK
MACAR MACARCA MACARYA MACARELİ MACARISTAN HUNGAR
HAKAS HAKASÇA HAKASYA HAKASELİ HAKASISTAN ABAKAN
ALTAY ALTAYCA ALTAYYA ALTAYELİ ALTAYISTAN
BAŞKURT BAŞKURTÇA BAŞKURTYA BAŞKURTELİ BAŞKURDISTAN BAŞKIR
AVAR AVARCA AVARYA AVARELİ AVARISTAN
BOŞNAK BOŞNAKÇA BOŞNAKYA BOŞNAKELİ BOŞNAKISTAN
NEYMENG NEYMENGÇE NEYMENGİYE NEYMENGELİ NEYMENGİSTAN
• Neymeng: Çin’in İç-Moğolistan Özerk Bölgesinde yaşayan Moğollara verilen addır.
GÜNÜMÜZDEKİ ÖNEMLİ TÜRK HALKLARI
Kaşkaylar, Nogaylar, Karaylar, Tunguzlar, Kırımçaklar, Kumuklar, Dolganlar, Urumlar, Halaçlar, Yugurlar, Şorlar.
TARİHTEKİ BAZI TÜRK DEVLETLERİ
Sümer (Kenger), Urartu, Çu, Hungnu, Vey, Vusun, İskit (Saka), Kuşhan (Tohar), Hun, Etrüsk (Tirhene), Akhun,Onogur (Ungar), Tabgaç, Göktürk, Uygur, Türgeş, Uz (Oğuz), Avar, Karluk, Sabar (Sibir), Hazar, Peçenek,Kuman (Kıpçak), Bulgar (Oğur), Katay (Hıtay), Gurkan, Karahan (Hakan), Salçuk, Cengiz, Kubılay (Yuğan), Çağatay, İlhan, Kölemen, Saltuk, Karaman, Akkun (Akkoyun), Karakun (Karakoyun), Akorda, Altınorda, Nogay, İldeniz, Salgur, Mengücek, Artuk, Avşar, Kaçar, Saruhan, Aydınoğlu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder