Alev Alatlı ile İnsanlık Hali, TRT Haber 16 Haziran 2018

1944’de, Menemen, İzmir’de doğdum. Babam, Ertuğrul Alatlı, ailesinin izini ikinci Viyana kuşatmasında, kuşatmanın zamanının yanlış olduğunu söyleyerek muhalefet ettiği için zamanın sadrazamı Kara Mustafa Paşa tarafından boynu vurulan Rumeli Beylerbeyi "İhtiyar" ya da "Uzun" ya da "Arnavut" İbrahim Paşaya kadar sürer. Dedem, İstiklal Savaşı gazisiydi: Prizenli Ahmet Seyfettin Bey. Anne tarafım da Rumellidir. Annemim babası Selanik kadılarından, Halil İbrahim Uygur. Cumhuriyetten sonra ülkenin muhtelif yerlerinde ağır cezareisi olarak hizmet vermiş. Anne tarafımdan Üsküdarlıyız. Üçüncü Selim’in sermüezzini Sadullah Ağa’ya uzanan bir geçmişimiz var. Tiyatro yazarı Musaipzade Celal bey, annemin büyük amcasıydı. Ailenin her iki tarafından birinci kuşak, Balkan Harbinin o dehşet verici göç hadisesini yaşamış olan acılı insanlardır. Benim oluşumumdaki etkileri büyüktür. Boynunun vurulmasına bir kaç saat kala, Padişah’a yazdığı mektupla Kara Mustafa’nın bu eyleminden ötürü "cezalandırılmamasını" isteyen, "cezalandırılmasının devletin aleyhine olduğunu" yazan İhtiyar İbrahim Paşa’nın cesareti ve etiği hiç aklımdan çıkmaz. 

Babam askerdir, annem Fürüzan Alatlı, Cumhuriyet’in özenle yetiştirdiği at binen, Fransızca şiirler okuyan kız çocuklarındandı, üstün bir elişleri sanatçısıydı. 
Okuma alışkanlığını ve zevkini babamdan aldım. Mesleği gereği ülkenin en yoksul yörelerinde yaşadığımız -kendimizin de en parasız olduğumuz - zamanlarda bile, ne yapıp yapıp bana ve kız kardeşim Işıl Alatlı’ya "Doğan Kardeş"imizi, "Nedir, Niçin, Nasıl?" serilerimizi temin etmiştir. "Polyanna"yı ellili yılların başında okumuştum, "Robinson Crusoe"yu, "İki Senelik Mektep Tatili"ni da ellili yılların Erzurum’unda. Erzurum’un hayatımda özel bir yeri vardır. Ankara’da - Mimar Kemal İlkokul’unda- başladığım eğitimimi, bir sömestirlik Karaköse arasından sonra, Erzurum Kültür Kurumu İlkokulu’nda tamamladım. Müthiş bir öğretmenim vardı, Emine Akkoyunlu. Kişiliğimin oluşmasında büyük emeği vardır.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ne girdim. Ekonomi-İstatistik Bölümü ve Hocaların Hocası, rahmetli Fuat Çobanoğlu. Medeniyet Tarihi, ekonomi, ilahiyat ve kimya - bu ilgisiz sandığım disiplinleri bütünleştiren, "holistic" düşünme biçimini öğreten adam. 

Doğru düşünmem gerektiğini, daha doğrusu nasıl düşünmem gerektiğini öğrenmek için felsefeye geçmeye karar verdim: "Dartmouth College" New Hampshire. Burada da positivistlere - August Compte ekibine- çattım. Yapmam gerekenleri yaptım, akademik ünvanları topladım ama yetmediğini daha doğrusu içime sinmediğini biliyordum. Önce, "düşünce tarihi" sonra da "ilahiyat" öğrenmem bu yüzden.

https://m.kitapyurdu.com/index.php?route=authors/authordetail&author_id=6515

 

"DÜNYA'NIN İYİLİĞİ İÇİN TÜRKİYE, TÜRKİYE'NİN İYİLİĞİ İÇİN BEN"

"Bir tane Türkiye var. Hesaba kitaba gelmez. BATMAZ. Batarsa denizler taşar,okyanuslar taşar..."

“İyi müslüman diye kimseye makam mevki verilmemeli ehliyetine bakmak lazım. İslamın şartı 5 değil ben sayayım isterseniz 6,7,8 dir yavrucuğum.”

"Eğer bir gün kraliçe olursam; Liselere ekonomiye giriş dersi koyacağım. Bilimler ve dinler tarihi dersi koyacağım..."

“Duvarın bitişini izleyemeyeceğim diye telaşlanma, kendi taşını koy. Elinden geleni yapma, yapılması gerekeni yap”

“Samimiyetsizsen, yönetmek de yönetilmek de çok zordur.”

1.           "psikiyatristler psikologlar din adamları biraraya gelmeli"

2.           "güneş her zaman mütekamil bir dünyaya doğmaz"

3.           "sakin olmak, allah sağlık versin"

4.           "kendi tuğlanı koy"

5.           "son laf: elinden geleni yapma, yapılması gerekeni yap"

6.           "bazıları çok çabuk yoruluyor, öyle olmuyor"

7.           "aydınlar kitaplıkta yan yana duran tek tek tek içiçe geçemeyen kitaplar gibidir"

8.           "en önemlisi samimiyet ve kendimiz için düşünmeyi öğrenmemiz"

9.           "bu nasıl bir ürkekliktir. Bu kadar cesur insanlar böyle tırsık oluyor"

10.         "çalıştay deyince tüylerim diken diken oluyor"

11.         "mantıktan mizanül haktan başlamak lazım"

12.         "rasyonelleşelim"

13.         “Türkiyede hiçbir erkek çocuğu babasının başına gelenleri bilmez”

14.         “batının başarıyla kullandığı birtakım mekanizmaları türkiyeye getirmek”

15.         “ehliyet ile secdeyi karıştırıyoruz”

16.         “bütün bir düzeneği bozuyorsun direneni istemiyor”

17.         “rusyadan umudum var. Rusyaya hiçbirşey olmaz”

18.         "bigün kraliçe olursam liselere ekonomiye hukuka giriş koyacam bunu imf den başlatacam dünyaya dair bilgi din kültürünü de arap yarımadasının coğrafyasından bilimler tarihi de başlatacam"

19.         "çok fazla korumacıyız çok fazla bunu cezasını ödüyoruz"

20.         “Olanı olduğu gibi konuşmayı öğrenmek. Çok fazla lafı çeviriyoruz. Dürüst değiliz o anlamda”

21.         "önce samimiyet "

22.         “samimiyetsizlik çok zorluyor”

23.         "rumeliden babamdan gelme bektaşi arkaplanım var "

24.         "cavlığa soyunmamız lazım."

25.         "batının başarıyla kullandığı mekanizmaları getirmek"

26.         "önce ehliyet"

27.         "bu tırsıklığı atmak lazım"

28.         "bunu hain bulurum hoyrat bile değil"

29.         "türkiyenin gözü çok uzun süredir dışarda içerde tutamıyoruz"

30.         "bedava lisans öğrencisi yetiştiriyoruz dışarısı için çok acı birşey"

31.         "kimi ne gönderiyoruz dışarı"

32.         "iş politikacılara düşüyor"

33.         "akıllı politikacı aydınlara söyletir"

34.         "niye mecellenin tarif ettiği hakimi mumla arıyorsun"

35.         "kavramları silkelememiz lazım"

36.         “iyi insan tanımı liyakat, iyilik, ehliyet, ahlak; köprülerin altından çok sular akmış”

37.         "hoyrattan da öğrenirsiniz"

38.         "yerine koyamacağım hiçbir şeyi eleştirmem"

39.         "nostaljik olmam umutsuzluğa da düşmem"

40.         "üniversite mezuncukları var"

41.         "top bende onlarda değil yalnız kalmayı ve umursamamayı bilmek lazım"

42.         "düşüncelerimi açıklarken yalnız kalmayı göze alırım"

43.         "türk aydını hoyrattır haymatlostur"

44.         "hiperpolitizasyonun bir tarafı hoyratlık zaten"

45.         "özala yaptıklarını bir düşünün. Hakikaten hoyrat bir toplum"

46.         "arkeolojide karşılıkları çıkmıyor, onun için atlantis’e bağlamaya çalışıyorlar yahudiler kendilerini. Onun için manisa sipil dağını kazıyorlar"

47.         "bizi bilmiyorlar ama dertleri değil. Bizim derdimiz. Aradaki fark o”

48.         "niye boğaziçinde türk tarihi ingilizce okutuluyor, aklım almıyor"

49.         “ölü toprağı serpilmiş gibiyiz”

50.         "adam seni çözmüş"

51.         "ilahiyatçıların yatacak yeri yok"

52.         "çıkış bence kendimize ait bir alan bulacağız, savunacağız: biz. Ve bekliyeceğiz.

53.         "eşcinsel evliliklerine izin versin diye getirdiler papayı"

54.         "40 yıldır papalık ile amerikan zenginleri pazarlık yapıyor"

55.         "eski yeni ahidin 400 yazarı vardır 1500 yıldır, kim yazdı"

56.         "kim yazdı yüzde kırkını baştan.     Tarsuslu pavlus"

57.         "tedbir alabiliriz"

58.         “niye papa karşı çıkmıyor kudus’e”

59.         "terminolojimizi kaybettik"

60.         “bilmiyorsun konuşmuyorsun, dırdırdır yapıyorsun, bunu affedemiyorum ben. Türk aydınını da hiç affetmiyorum. Üniversiteleri de hakikaten hiç affetmiyorum. Bürokraside de affetmiyorum. İnsan bir bakar bir bakar ne oldu?”

61.         "hristiyanlığı yahudiğin içinde erittiler, bu bir fizyondu bitti"

62.         “ne yahudiliği ne batıni tarikatları bilebildik”

63.         “bilseydik ne yaptıklarını anlardık, mesela neoconları anlardık. Yehovanın şahitlerinde ne oluyor bunu anlardık. Kudüsü anlardık, hepsini bırakın.”

64.         “hem hazırlıklı olurduk. Açıkçası suçluyorum ilahiyatçıları”

65.         “kutsal kitabın ne olduğunu bilemedik”

66.         “bir hata yaptık tanzimattan itibaren. Batı medeniyetinin iki bacağı vardır. Yunanlı olmak. Yahudi hristiyan. Dayağı yedikten sonra osmanlı olarak yanlış bacaktan girdik, yunan roma’dan girdik. Yahudi hristiyanı bıraktık.”

67.         “bacon, ısaac newton’un akıl hocasıdır.”

68.         “biz farkında bile değildik. Bacon’un bir lafı vardır. Bu iş ne thomas acquino ne de aristo ile olur diye.”

69.         “hiç bilmediğimiz bir pagan kültüründen bir anlam çıkartmaya kalktık daha 1500’lerde daha bacon zamanında bırakmışlardı aristo’yu, bundan hayır çıkmaz diye teknoloji ve sanayi allamında. Bıraktılardı, biz ona başladık. Sanayi diye ve aristo diye giriyorsun. Çok büyük talihsizlik ve aptallık. Birazcık daha dünyayı göreydik bunu yapmayabilirdik.”

70.         "batıniliği de bilemedik"

71.         “batı dünyası ne yaptıysa hıristiyan çıkışlıdır”

72.         “batı dünyasının anahtarıdır hıristiyanlık. Hiçbirşey bilmiyoruz. Uyduruyoruz."

73.         “43bin hristiyan tarikat var. 2040’da 55 bine çıkacak"

74.         "doğu batı diye görmüyorum ben, aydınlanmanın tezgahından geçenler ve geçmeyenler diye görüyorum"

75.         "benim türkiye'ye en büyük itirazım okumuyoruz takip etmiyoruz ; acemi köşkünde uyuyoruz fikri takip yapmıyoruz ve etrafımızda ne döndüğünü görmüyoruz ama maalesef biz hep böyleydik."

76.         "karl marks yazan bir jön türk duydunuz mu siz” jön türkler hiç karl marks'tan bahsetmediler gezindiler sağolsunlar"

77.         "osmanlı sarayı asla daha iyi değildi. Biriniz de okuyup bir şey yazın yaa. Bir tek alipaşa’nın,tunuslu hayrettin’in vasiyetnamesi vardır"

78.         "doğu batı ayrımına inanmıyorum"

79.         "efendice ölmeyi, yaşlanmayı öğrenmeliler"

80.         “tevekkül akıl ister, inanmayan şöyle uzaya bir baksın, tevekkülden başka çaresi olmadığını bilir ve efendice yerini ve haddini bilir”

81.         "tevekkülden başka çaresi yoktur"

82.         “tevekkül ve sükunet”

83.         "son zamanlarda üzerinde durduğum bir şey, dünya bir ayettir biz unuttuk onu, muhafazakar arkadaşlar sağolsun, unuttular."

84.         "kırayoniks denilen bir nesne başlıca yüz karasıdır"

85.         "şu gelinen noktada bizim hiçbir dahlimiz yoktur"

86.         "teknolojik ilerleme kime iyi geldi"

87.         “dünyayı getirdikleri yer bizim sorumluluğumuz değildir, bizler değil onlar yaptı”

88.         “aldılar ellerine yüzlerine bulaştırdılar ve bu hale getirdiler, tutan bir tek tarafı yoktur”

89.         “bir şansları var belki ölmeyi öğrenseler iyi edecekler, biz biliriz çünkü onlar onu da bilmiyor”

90.         “türkiye dünyanın iyiliği için yaşamak zorundadır, hadi kalkın hepiniz”

91.         “hristiyanlığı, kuranı kerim’den yola çıkarak billiyoruz zannediyoruz; hiç bilmiyoruz. Formel hristiyanlığı da bilmiyoruz, kitabı mukaddes anlamında yazılısını. Tedavüldekini hiç bilmiyoruz.”

92.         “şu anda nasihatname yazıyorum”

93.         "batı medeniyeti mizantrop'tur"

94.         "dünyanın iyiliği için türkiye"

95.         “türkçe çok elden çıktı”

96.         “tolstoy’un müslümanım demişliği vardır”

97.         “rusya’da gazeteci aydın sayılmaz”

98.         “ruslar, edebiyat kehanettir derler”

99.         “ruslarda sanat ve bilim adamı kavramı yaratıcılıktan ötürü içiçe”

100.      “asya islamiyeti farklıdır”

101.      “ruslar oryantalist değiller”

102.      “rus aydını gerçekten kendini dünyadan sorumlu hissediyor, hiç kimseye benzemiyor”

103.      “allahın verdiği ömrü, son saniyesine kadar anlayarak doldurmak istiyorum, böyle bir tipim, anlamaya çalışıyorum, anladığım şeyden korkmam, anlamadığım zaman da fevkalade rahatsız olan bir tipim”