500 Yıllık Aydınlanma Dönemi: Türkistan ve Türkiye

Göktürkler'den 3 Yazıt 

• Tonyukuk, 
• Bilge Kağan, 
• Kültigin

miras kaldıktan sonra, Karahanlılar'dan çok daha fazla sayıda anıt eserler günümüze kalmış.

• Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig(Mutluluk Bilgisi), 
• Kaşgarlı Mahmud'un Divânu Lügati't-Türk (Büyük Türk Sözlüğü), 
• İmam-ı Ebü'l-Fütuh Abdülgafur'un Tarih-i Kaşgar (Kaşgar'ın Tarihi), 
• Ahmet Yesevi'nin Divan-ı Hikmet ile 
• Edip Ahmet Yükneki'nin Atabet'ül Hakayık (Hakikatlerin Eşiği) adlı eserleri bu dönemin en önemli yapıtlarıdır. 

Bunun yanında Karahanlılar döneminde yazılan ve elimizde bulunan birkaç Kur’an tercümesi ile Kaşgarlı Mecdüddîn Mehmed’in İbrahim Han’a takdim ettiği (şu an kayıp olan) Târîh-i Türkistan ve Hıtây ile yazarı bilinmeyen Mücmilü’t-Tevârih ve’l-Kısâs adlı eserleri yine bu dönemde verilmiş önemli eserlerdir.

Sonrasında Gazneliler döneminde Biruni ve Selçukluların bilhassa Horasan, Bağdat ve Anadolu'da verdikleri eserler 500 yıllık aydınlanma (700-1200) döneminin başyapıtlarıdır.

20 Kurucu Düşünür:

• Büyük Hun İmp: 1 (Oğuz Kağan)
• Göktürkler:         3 (Tonyukuk, Bilge Kağan, Kültigin)
• Karahanlılar:      3 (Kaşgarlı Mahmut, Ahmet Yesevi, Yusuf Has Hacib)
• Gazneliler:         1 (Biruni)
• Emevi/Abbasi:   1 (Ebu Hanife)
• Abbasi:              1 (Harezmi)
• Samanoğulları:  1 (Maturidi)
• Selçuklular:       9 (Farabi, Ebul Hasan Herekani, İbni Sina, NizamülMülk, Gazzali, Şeyh Edebali, Mevlana, Hacı Bektaşı Veli, Yunus Emre)